25 Νοεμβρίου | Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών

Γράφουν η Τιτίνα Στάμου και η Εύα Μεϊδάνη

Σε λίγες μέρες μπαίνει ο Δεκέμβρης, από την αρχή του 2022 έως σήμερα έχουν διαπραχθεί 17 γυναικοκτονίες. 17 γυναίκες υπέστησαν την πιο ακραία μορφή βίας, δολοφονήθηκαν εξαιτίας του φύλου τους και χιλιάδες έχουν πέσει θύματα κακοποίησης. Η σημερινή ημέρα, αφιερωμένη στην εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, δεν έχει μόνο ενημερωτικό χαρακτήρα αλλά είναι και μια μέρα μνημόνευσης όλων των γυναικών που γνωρίζουμε και που έχουν υποστεί βία και πρόσκλησης σε δράση για να σταματήσουμε τον κύκλο της βίας.

Σύμφωνα με την έρευνα που διεξήχθη από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA,2014), μία στις 20 γυναίκες (5 %) έχει πέσει θύμα βιασμού από την ηλικία των 15 ετών και άνω και 18 % των γυναικών έχουν πέσει θύματα εξακολουθητικής παρενόχλησης από την ηλικία των 15 ετών και άνω. Επίσης, μία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί σωματική βία, σεξουαλική βία, ή και τις δύο μορφές βίας από την ηλικία των 15 ετών και έπειτα. Το 55% των γυναικών έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με μία ή περισσότερες μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης ενώ το 11% έχει υποστεί ψηφιακή παρενόχληση.

Πολλές φορές τα μέσα παρουσιάζουν μια μη ρεαλιστική εικόνα για τις συνθήκες εμφάνισης της βίας. Στο μυαλό μας σχηματίζεται η εικόνα ενός δράστη άγνωστο στο θύμα, έναν παρία, χαμηλού γνωσιακού επιπέδου, ενώ το θύμα απεικονίζεται ως μια γυναίκα που μένει και κυκλοφορεί μόνη της. Ως εκ τούτου, δημιουργείται ένα κλίμα φόβου που εγκλωβίζει τις γυναίκες και δυσχεραίνει την διαδικασία εύρεσης αποτελεσματικών λύσεων και κινητοποίησης.

Στην Ελλάδα, το 68% των γυναικών που υπέστησαν κακοποίηση είναι έγγαμες, ενώ το 70% των θυμάτων είναι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή και ανώτερης ή ανώτατης εκπαίδευσης και πάνω από το 50% των δραστών δευτεροβάθμιας ή ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης. Επίσης σύμφωνα με στοιχεία του «womensos», η πιο συχνή μορφή βίας προέρχεται από τον σύζυγο ή τον ερωτικό σύντροφο. Οι δράστες λοιπόν είναι συνήθως άτομα του οικογενειακού/φιλικού περιβάλλοντος του θύματος. Οι γυναίκες 15-44 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από βιασμό ή ενδοοικογενειακή βία παρά από καρκίνο, τροχαία ατυχήματα, πόλεμο ή ελονοσία.

Παράλληλα, το 55%-95% θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας δεν καταγγέλλουν αυτά που βιώνουν. Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί το γεγονός πως παρά την αλλαγή του νόμου και την εκτενή ενημέρωση των πολιτών βλέπουμε πως τα περιστατικά δεν καταγγέλλονται. Η σιωπή πρέπει να σπάσει. Το ζήτημα της βίας κατά των γυναικών δεν είναι προσωπικό, δεν αφορά μόνο το άτομο που την υφίσταται αλλά μας αφορά όλους.

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, με απόφασή της στις 17 Δεκεμβρίου 1999, ανακήρυξε την 25η Νοεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών για να αναδείξει ένα σημαντικό πρόβλημα με παγκόσμια διάσταση. H Διακήρυξη για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών που εκδόθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 1993, ορίζει τη βία κατά των γυναικών ως «κάθε πράξη έμφυλης βίας που οδηγεί ή είναι πιθανό να οδηγήσει σε σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη ή πόνο σε γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων απειλών για τέτοιες πράξεις, εξαναγκασμού ή αυθαίρετης στέρησης της ελευθερίας, είτε συμβαίνουν στη δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή».

Οι ακτιβίστριες για τα δικαιώματα των γυναικών τιμούν την 25η Νοεμβρίου ως ημέρα κατά της έμφυλης βίας από το 1981. Αυτή η ημερομηνία επιλέχθηκε για να τιμήσει τις αδερφές Μιραμπάλ, τρεις πολιτικές ακτιβίστριες από τη Δομινικανή Δημοκρατία που δολοφονήθηκαν βάναυσα το 1960 με εντολή του ηγεμόνα της χώρας, Rafael Trujillo (1930-1961).

Σχετικά πρόσφατα, ως αποτέλεσμα μιας εκτεταμένης συζήτησης περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αφορά τη βία κατά γυναικών αρχίζει να νοείται ο όρος «βία κατά των γυναικών» ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μία μορφή διάκρισης κατά των γυναικών. Σε αυτά τα πλαίσια, η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 2014 και επικυρώθηκε στην Ελλάδα με το νόμο 4531/2018, ήταν καθοριστικής σημασίας για την ανάδειξη και αντιμετώπιση του προβλήματος. Μέσω της Σύμβασης γίνεται διάκριση σε διαφορετικές μορφές βίας όπως η σωματική, η σεξουαλική, η ψυχολογική, η οικονομική και η ενδοοικογενειακή βία, η οποία, όπως σημειώνεται, πλήττει δυσανάλογα τις γυναίκες. Η Σύμβαση καλύπτει μορφές βίας που δεν συμπεριλάμβανε πρωτύτερα το νομικό μας σύστημα.

Παρά την αλλαγή του δικαιικού συστήματος, χιλιάδες γυναίκες υφίστανται βία και πολλά περιστατικά δεν καταγγέλλονται ποτέ. Είναι στο χέρι όλων μας, να σταματήσουμε τη βία, να σπάσουμε τη σιωπή και να προστατεύσουμε τους συνανθρώπους μας. Όλοι μαζί πρέπει να δουλέψουμε για να διώξουμε τα πάμπολλα εμπόδια που συναντούν οι γυναίκες στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από την κακοποίηση.