Από τους αυταρχικούς στους διαλεκτικούς γονείς| Ποιες είναι οι συνέπειες κάθε είδους ανατροφής στα παιδιά;

Γράφει η Μιχαέλα Θεμιστοκλέους, απόφοιτη Ψυχολογίας 

Η γονεϊκότητα είναι ένα ταξίδι γεμάτο χαρές, προκλήσεις και αμέτρητες αποφάσεις που διαμορφώνουν τη ζωή των παιδιών. Ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς φροντίζουν τα παιδιά τους μπορεί πραγματικά να διαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουν. Υπάρχουν τέσσερις βασικοί τρόποι με τους οποίους οι γονείς τείνουν να λειτουργούν, και συνεπώς 4 γονικά στυλ: Υπάρχουν οι αυταρχικοί, οι παραχωρητικοί, οι διαλεκτικοί και οι αμέτοχοι γονείς. Ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο διαπαιδαγώγησης και συνεπώς αντίστοιχο μεγάλο αντίκτυπο στο πώς τα παιδιά εξελίσσονται.

  Οι αυταρχικοί γονείς διατηρούν μια άκαμπτη και αυστηρή προσέγγιση στη διαπαιδαγώγηση, επιβάλλοντας κανόνες με ελάχιστα περιθώρια για διαπραγμάτευση ή συζήτηση. Περιμένουν από τα παιδιά τους ανυπόκριτη υπακοή και συχνά καταφεύγουν σε τιμωρητικά μέτρα για να διατηρήσουν τον έλεγχο. Η συμπεριφορά τους τείνει να είναι ψυχρή και απόμακρη, χωρίς ζεστασιά και συναισθηματική σύνδεση. Ως αποτέλεσμα, τα παιδιά που μεγαλώνουν από αυταρχικούς γονείς μπορεί να παρουσιάζουν εσωστρεφείς τάσεις και να δυσκολεύονται με τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Μπορεί να στερούνται ενσυναίσθησης προς τους συνομηλίκους τους και να θεωρούν δύσκολο να αναπτύξουν ουσιαστικές σχέσεις. Τα κορίτσια που μεγαλώνουν σε τέτοια περιβάλλοντα μπορεί να γίνουν υπερβολικά εξαρτημένα από τους γονείς τους, ενώ τα αγόρια μπορεί να επιδείξουν εχθρότητα ως αντίδραση στην αυστηρή και καταπιεστική ατμόσφαιρα στο σπίτι.

 Οι παραχωρητικοί γονείς υιοθετούν μια επιεική και χαλαρή προσέγγιση στη διαπαιδαγώγηση, προσφέροντας ελάχιστη καθοδήγηση ή δομή στα παιδιά τους. Είναι συχνά οι γονείς-φίλοι. Παρέχουν ασυνεπή ανατροφοδότηση και σπάνια θέτουν σαφείς προσδοκίες ή όρια. Με την έλλειψη σταθερών κανόνων ή συνεπειών, τα παιδιά μπορεί να αναλαμβάνουν μικρή ευθύνη για τις πράξεις και την ανάπτυξή τους. Αυτός ο χαλαρός τρόπος ανατροφής οδηγεί συχνά σε παιδιά που είναι υπερβολικά εξαρτημένα, δεν έχουν αυτοπειθαρχία και δυσκολεύονται να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους. Επιπλέον, χωρίς το πλαίσιο των ορίων, τα παιδιά που μεγαλώνουν σε επιτρεπτικά νοικοκυριά μπορεί να δυσκολεύονται να πλοηγηθούν σε κοινωνικές καταστάσεις και να δημιουργήσουν ουσιαστικές σχέσεις με τους άλλους, οδηγώντας σε αισθήματα απομόνωσης και συναισθηματικής αστάθειας.

  Οι αδιάφοροι και αμέτοχοι γονείς επιδεικνύουν μια βαθιά έλλειψη ενδιαφέροντος και επένδυσης στη ζωή των παιδιών τους, επιδεικνύοντας αδιαφορία και απορριπτική συμπεριφορά απέναντι στις ανάγκες και την ευημερία τους. Μπορεί να εκπληρώνουν βασικές ανάγκες, όπως η παροχή τροφής και στέγης, αλλά προσφέρουν ελάχιστη έως καθόλου συναισθηματική υποστήριξη και καθοδήγηση. Στις πιο ακραίες περιπτώσεις, οι γονείς αυτοί μπορεί να παραμελούν εντελώς τις ανάγκες των παιδιών τους, μη παρέχοντας επαρκή φροντίδα ή επίβλεψη. Ως αποτέλεσμα, τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα παραμέλησης συχνά αισθάνονται ότι δεν τα αγαπούν και τα παραγκωνίζουν, στερούμενα της συναισθηματικής σύνδεσης και της φροντίδας που είναι απαραίτητες για την υγιή τους ανάπτυξη. Η απουσία γονικής συμμετοχής μπορεί να εμποδίσει σημαντικά τόσο τη σωματική όσο και τη γνωστική τους ανάπτυξη, καθώς αυτά πορεύονται στη ζωή χωρίς την υποστήριξη και την καθοδήγηση που είναι απαραίτητες για την σωστή εξέλιξη και ευημερία τους.

  Τέλος, οι διαλεκτικοί γονείς, οι οποίοι συχνά θεωρούνται η επιτομή της αποτελεσματικής ανατροφής, επιτυγχάνουν μια λεπτή ισορροπία μεταξύ αποφασιστικότητας και ζεστασιάς στην προσέγγισή τους. Θέτουν σαφή και συνεπή όρια για τα παιδιά τους, παρέχοντας ένα δομημένο περιβάλλον, ενώ παράλληλα εκφράζουν αγάπη και συναισθηματική υποστήριξη. Σε αντίθεση με τους αυταρχικούς γονείς, επιδίδονται σε ανοιχτή επικοινωνία με τα παιδιά τους, συζητώντας και εξηγώντας το σκεπτικό πίσω από τους κανόνες που επιβάλουν και τις συνέπειες που θα έχουν. Με την προώθηση της κατανόησης και του διαλόγου, οι διαλεκτικοί γονείς ενδυναμώνουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν αυτονομία και δεξιότητες κριτικής σκέψης, ενθαρρύνοντας την ανεξαρτησία και προσφέροντας ταυτόχρονα καθοδήγηση και υποστήριξη όταν χρειάζεται. Ως αποτέλεσμα, τα παιδιά που μεγαλώνουν σε τέτοια περιβάλλοντα φροντίδας τείνουν να παρουσιάζουν χαρακτηριστικά ανεξαρτησίας, φιλικότητας και συνεργασίας.

Πηγή:

Feldman, R. (2019). Αναπτυξιακή Ψυχολογία.