Ενδοοικογενειακή βία κατά των ανδρών | Ο ρόλος των στερεοτύπων για το “κυρίαρχο φύλο”

Γράφει η Σοφία Λύκου, φοιτήτρια Εγκληματολογικής Ψυχολογίας

Τα στερεότυπα είναι κοινές πεποιθήσεις για μια ομάδα ανθρώπων. Όταν υιοθετούμε ένα στερεότυπο, θεωρούμε ότι το άτομο που έχουμε απέναντί μας έχει ορισμένα χαρακτηριστικά, απλώς και μόνο επειδή τον εντάσσουμε σε μια συγκεκριμένη ομάδα. Υιοθετώντας στερεότυπα, παραβλέπουμε την ατομικότητα και έχουμε προκατάληψη απέναντι στο άλλο άτομο. Αυτό δημιουργεί εμπόδια στην επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Υπάρχουν ευρέως διαδεδομένες πολιτιστικές πεποιθήσεις ότι οι άνδρες είναι πιο ικανοί και πολύτιμοι από τις γυναίκες σε μια σειρά από δραστηριότητες. Αυτό οδηγεί σε άνιση μεταχείριση ανδρών και γυναικών, καθώς οι γυναίκες συνεχίζουν να κοινωνικοποιούνται στο ρόλο του αδύναμου και κυριαρχούμενου φύλου, ενώ οι άνδρες συνεχίζουν να κοινωνικοποιούνται στο ρόλο του ισχυρού και κυρίαρχου φύλου. Στις σύγχρονες κοινωνίες, υπάρχουν αυξανόμενοι περιορισμοί στο τι μπορεί να είναι ένας άντρας. Αυτά τα πρότυπα αρρενωπότητας είναι απαραίτητα για την ταυτότητα ενός άνδρα και οτιδήποτε αποκλίνει από αυτά θεωρείται ως ένδειξη αδυναμίας. Η αρρενωπότητα έχει να κάνει με το να είσαι δυνατός και διεκδικητικός, και οτιδήποτε μοιάζει θηλυκό θεωρείται ως σημάδι υποβάθμισης. Αυτό περιλαμβάνει οτιδήποτε θυμίζει τα συναισθήματα και τις εμπειρίες των γυναικών, καθώς συνδέεται με αδυναμία και έλλειψη ανδρισμού.

• Οι άντρες δεν κλαίνε
• Τα αγόρια δεν παίζουν με κούκλες
• Το ροζ είναι μόνο για τα κορίτσια.
• Τα αγόρια θα είναι πάντα αγόρια
• Σε χτύπησε ένα κορίτσι!
• Έλα που δεν σου άρεσε που σε φίλησε, άντρας είσαι
• Είσαι το αγοράκι της μαμάς
• Είσαι πολύ ευαίσθητος για άντρας
• Γίνε περισσότερο άντρας
• Έπρεπε να τον δείρεις.
• Θα αφήσεις εκείνον τον τύπο να μιλήσει με την κοπέλα σου;
• Η γυναίκα σου βγάζει περισσότερα χρήματα από σένα;
• Προσέχεις εσύ τα παιδιά για να δουλεύει η γυναίκα σου;
• Μαγειρεύεις;

Αυτές είναι μερικές απο τις στερεοτυπικές φράσεις που ακούν οι άνδρες καθημερινά καθ’όλη την διάρκεια της ζωής τους και ξεκινούν απο πολύ παλιά.

Η βία κατά των ανδρών υπάρχει σε μεγάλα ποσοστά ανά τον κόσμο αλλά δεν προβάλλεται γιατί τα περισσότερα δεδομένα που συλλέχθηκαν ήταν απο ανώνυμες έρευνες. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι επειδή οι άντρες φοβούνται ότι εάν μιλήσουν για την βία που τους ασκείται θα ρεζιλευτούν ή δεν θα τους πάρουν στα σοβαρά ή θα έρθουν αντιμέτωποι με φράσεις όπως ”καλά εσύ ολόκληρος άντρας αφήνεις την γυναίκα σου να σε κακοποιεί;”. Με την αναπαραγωγή αυτών των στερεοτύπων δημιουργείται και ο σεξισμός. Το φαινόμενο του σεξισμού δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο που διαιωνίζει διάφορες μορφές βίας απέναντι στα δύο φύλα.

Η ενδοοικογενειακή βία κατά των ανδρών δύσκολα διακρίνεται αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Όταν οι περισσότεροι άνθρωποι ακούν τον όρο «ενδοοικογενειακή βία», συχνά υποθέτουν ότι ένας άνδρας είναι επιθετικός. Αν και αυτό μπορεί να ισχύει σε πολλές από τις αναφερόμενες περιπτώσεις, η ενδοοικογενειακή βία κατά των ανδρών είναι πιο συχνή από όσο νομίζετε και μπορεί να αποτελέσει σοβαρή απειλή για τα θύματα της. Όμως τα κοινωνικά, πολιτιστικά και στερεοτυπικά εμπόδια που υπάρχουν μας απαγορεύουν να βλέπουμε τους άντρες να πέφτουν θύματα βίας στα χέρια των γυναικών. Στερεότυπα που προσβάλλουν και τα δυο φύλα ανεξαιρέτως.

Κάποιες απο τις μορφές βίας που αντιμετωπίζουν και οι άντρες και οι γυναίκες είναι:

• Χρήση υποτιμητικών και προσβλητικών λέξεων για να σας χαρακτηρίσει
• Σας αποτρέπει από το να πηγαίνετε στην εργασία σας
• Δεν σας επιτρέπει να βλέπετε φίλους ή συγγενείς
• Προσπαθεί να ελέγξει πώς ξοδεύετε τα χρήματά σας, πού θα πάτε ή τι θα φορέσετε
• Συνεχώς σάς κατηγορεί ότι είστε άπιστος και ζηλεύει
• Θυμώνει όταν πίνει αλκοόλ ή κάνει χρήση ναρκωτικών
• Σας απειλεί με βία ή όπλο
• Με οποιοδήποτε τρόπο προκαλεί σωματικό πόνο σε εσάς, στα παιδιά σας ή στα κατοικίδια ζώα σας
• Σας εξαναγκάζει να έχετε σεξουαλικές επαφές παρά τη θέλησή σας
• Κατηγορεί εσάς για τη βίαιη συμπεριφορά του ή λέει ότι το αξίζετε

Όλες οι παραπάνω ενέργειες έχουν και ψυχολογικό αντίκτυπο στα θύματα. Σε έρευνες που έχουν γίνει στο πανεπιστήμιο της Βοστόνης διαπιστώθηκε ότι το 37% των ανδρών που υπέστη σωματική βία και το 33% που υπέστη λεκτική βία απέκτησε κατάθλιψη και έντονο στρες. Γενικότερα τα αισθήματα που τους δημιουργήθηκαν ήταν φόβος, εξευτελισμός, θυμός, αγανάκτηση και ψυχοσωματικά προβλήματα καθώς και τάσεις αυτοκτονίας. Επιπροσθέτως κάποιοι αντιμετώπισαν μετατραυματικό τεστ, προβλήματα αλκοολισμού καθώς και μείωση της αυτοεκτίμησης αλλά και υψηλός κίνδυνος για απόκτηση νοσημάτων ψυχικής υγείας.

Σχεδόν όλες οι έρευνες που έχουν γίνει ανά τον κόσμο καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα. Η βία κατά των ανδρών πρέπει να αντιμετωπίζεται ισάξια με την βία κατά των γυναικών. Οι περισσότεροι σκέφτονται ”άντρας είναι θα του περάσει” ή ”αποκλείεται να υπάρχει βια στους άντρες, κάτι θα έκαναν και το προκάλεσαν” όπως έχουμε ακούσει και σε πολλές περιπτώσεις βίας κατά των γυναικών αλλά δυστυχώς τα κατάλοιπα που αφήνει η βία σε οποιαδήποτε μορφή είναι ανεξίτηλα. Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις σε μια κοινωνία είναι αυτά που δεν προάγουν την ισότητα των δύο φύλων αλλά αντιθέτως την υπονομεύουν. Θα έπρεπε οι νόμοικ να είναι αμερόληπτοι ώστε να βλέπουν οι τραυματισμένοι άνθρωποι ότι αντιμετωπίζονται το ίδιο χωρίς διακρίσεις λόγω φύλου. Στόχος όλων μας είναι να εξαλειφθούν αυτού του είδους τα στερεότυπα και σε καμία περίπτωση να μην τα αναπαράγουμε, διότι δημιουργούν μεγαλύτερα προβλήματα απο όσο νομίζουμε και κάποια στιγμή πρέπει και οι άντρες να μιλούν ελεύθερα για αυτά που τους βασανίζουν χωρίς να φοβούνται οτι θα τους δείξει η κοινωνία με το δάχτυλο. 

Πηγές:

https://www.findlaw.com/family/domestic-violence/domestic-violence-against-men.html
https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/oikogeneia-kai-paidi/endooikogeneiaki-via/19-endoikogeniaki-bia-kata-ton-andron-tis-nikis-lioti.html
https://yourearticles.com/koinwniologia/antres-thymata-sexismou-i-alli-opsi-tou-fainomenou/
https://www.researchgate.net/profile/Denise-Hines/publication/232502390_Psychological_Effects_of_Partner_Abuse_Against_Men_A_Neglected_Research_Area/links/54cabd370cf2c70ce523d29b/Psychological-Effects-of-Partner-Abuse-Against-Men-A-Neglected-Research-Area.pdf?_sg%5B0%5D=started_experiment_milestone&origin=journalDetail