Γράφει η Κωνσταντίνα Πιπέρη, φοιτήτρια Ψυχολογίας
Καθημερινά εικόνες βίας έρχονται στο προσκήνιο προκαλώντας ανάμεικτα συναισθήματα. Η δυνατότητα των ανθρώπων να κατανοήσουν και να αισθανθούν αυτά τα συναισθήματα που βιώνουν τα άτομα που έχουν υποστεί βία, χαρακτηρίζεται ως ενσυναίσθηση. Τοποθετώντας τον εαυτό μας λοιπόν στα «παπούτσια» των άλλων, μπορούμε να διαχειριστούμε τα συναισθήματα τους, ελαχιστοποιώντας την πιθανότητα παρεξηγήσεων που μπορούν να εξελιχθούν σε συγκρούσεις.
Η ενσυναίσθηση είναι ο πυλώνας για να δημιουργηθούν σχέσεις και αλληλεπιδράσεις με άλλους ανθρώπους. Ωστόσο σε μια από τις σκοτεινές πλευρές της κοινωνίας, βρίσκονται η βία και η κακοποίηση. Σε όποιο περιβάλλον, είτε επαγγελματικό, είτε εκπαιδευτικό είτε προσωπικό, παρουσιάζεται έλλειψη ενσυναίσθησης , τότε δημιουργούνται οι κατάλληλες προδιαγραφές ώστε να αναπτυχθεί η επιθετικότητα και η βία.
Η βία σε αρκετές από τις μορφές της, από την λεκτική έκφραση έως τη φυσική, έχει βαθιές ρίζες σε ποικίλες κοινωνικές δομές. Στο σχολικό περιβάλλον, η επιθετική συμπεριφορά αποτελεί ένα ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο σε παγκόσμια κλίμακα. Μια από τις πιο διαπεραστικές μορφές σχολικής βίας αποτελεί ο εκφοβισμός ή αλλιώς «bullying», όπου ένα ή περισσότερα άτομα παρουσιάζουν επανειλημμένη επιθετική συμπεριφορά προς ένα πιο αδύναμο άτομο.
Η ενσυναίσθηση μπορεί να αποτελέσει το εργαλείο με το οποίο θα αντιμετωπιστεί ή τουλάχιστον θα ελαττωθεί η επιθετική συμπεριφορά, με δύο τρόπους: Ο πρώτος τρόπος είναι η ικανότητα το άτομο να αντιλαμβάνεται την οπτική άλλων ανθρώπων. Με αυτό το τρόπο, όσο περισσότερο μπορεί να καταλάβει και να διαχειριστεί τη διαφορετικότητα των απόψεων, τόσο πιο δύσκολο είναι να εκφραστεί μια επιθετική συμπεριφορά. Ο δεύτερος τρόπος αφορά την ικανότητα το άτομο που εκφράζει μια επιθετική συμπεριφορά, να αισθανθεί το πόνο που προκαλεί και να μειώσει την δική του επιθετικότητα ώστε να σταματήσει το συναισθηματικό στρες που προκαλεί.
Η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση των μαθητών σε θέματα όπως η συνύπαρξη μεταξύ των μαθητών χωρίς συγκρούσεις, η αντιμετώπιση των διαφορών και η ανάπτυξη συναισθηματικών δεξιοτήτων είναι μεγάλης σημασίας. Μέσω προγραμμάτων που ενισχύουν την επικοινωνία και τη συνεργασία, οι μαθητές μπορούν να εκπαιδευτούν να ανταποκρίνονται με ενσυναίσθηση σε κάθε είδους καταστάσεις.
Στο πλαίσιο της ενσυναίσθησης, οι εκπαιδευτικοί διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Η καλή επικοινωνία με τους μαθητές, η κατανόηση των ατομικών τους αναγκών και η προώθηση της συνεργασίας ανοίγουν δρόμους για την αντιμετώπιση της βίας. Επίσης, η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος, όπου η ενσυναίσθηση και ο σεβασμός κυριαρχούν μπορεί να αναδείξει τη σημασία της συναισθηματικής ευαισθησίας.
Στον αγώνα κατά της βίας, ο ρόλος των γονέων είναι επίσης σημαντικός. Η δημιουργία ανοιχτών γραμμών επικοινωνίας με τα παιδιά τους, η ενθάρρυνση της συναισθηματικής έκφρασης και η ενίσχυση των ικανοτήτων αντίδρασης σε δύσκολες καταστάσεις, μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου η βία έχει λιγότερο χώρο για να αναπτυχθεί.
Η αντιμετώπιση της βίας στο σχολείο απαιτεί επίσης από τους εκπαιδευτικούς να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την εκπαίδευση των μαθητών σε θέματα όπως η αντίληψη και κατανόηση των συναισθημάτων τους, ο σεβασμός προς τους άλλους και η διαχείριση των συγκρούσεων. Η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού περιβάλλοντος που ενισχύει τις θετικές σχέσεις μπορεί να συμβάλει στη μείωση της βίας και στη δημιουργία μιας πιο ασφαλούς και υγιούς κοινωνίας.
Τελικά, η ενσυναίσθηση και η επικοινωνία αποτελούν τις γέφυρες που μπορούν να ξεπεράσουν το χάσμα της βίας και της κακοποίησης. Μέσω της αυξημένης ευαισθητοποίησης και της προώθησης της συναισθηματικής έκφρασης, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια κοινωνία που αντιμετωπίζει τη βία με ενότητα και αλληλεγγύη.
Πηγές :
https://doi.org/10.5964/ejop.4509
https://doi.org/10.1002/ab.21675