Γράφει η Μιχαέλα Θεμιστοκλέους, απόφοιτη Ψυχολογίας
Σε έναν κόσμο που εξυμνεί την πρόοδο και την καινοτομία, είναι απογοητευτικό να διαπιστώνουμε ότι οι σκιές της παραμέλησης, του συναισθηματικού βασανισμού και της σωματικής βλάβης εξακολουθούν να βαραίνουν, ακόμη και σήμερα, τους ηλικιωμένους.
Δυστυχώς, η απειλή που συνιστά η κακοποίηση και η παραμέληση των ηλικιωμένων για τη δημόσια υγεία σε όλο τον κόσμο αναγνωρίζεται όλο και ευρύτερα, και προβλέπεται να ενταθεί λόγω της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού ηλικιωμένων, ιδίως στις χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος.
Για να κατανοηθεί καλύτερα το τι ακριβώς συνιστά η κακοποίηση των ηλικιωμένων, έχει δοθεί ο εξής ορισμός : “Η κακοποίηση ηλικιωμένων είναι μια μεμονωμένη ή επαναλαμβανόμενη πράξη ή η έλλειψη κατάλληλων ενεργειών, η οποία λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο οποιασδήποτε σχέσης στην οποία υπάρχει μια προσδοκία εμπιστοσύνης, που όμως τελικά προκαλεί βλάβη ή δυσφορία σε ένα ηλικιωμένο άτομο”.
Υπάρχουν πέντε κύριοι τύποι κακοποίησης ηλικιωμένων: η οικονομική κακοποίηση, η σεξουαλική κακοποίηση, η ψυχολογική/συναισθηματική κακοποίηση, η σωματική κακοποίηση και η παραμέληση. Κάθε μία από αυτές τις κατηγορίες κακοποίησης έχει έναν ορισμό που παρέχεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Συγκεκριμένα, η οικονομική κακοποίηση ορίζεται ως “η παράνομη ή αθέμιτη εκμετάλλευση ή χρήση κεφαλαίων ή πόρων του ηλικιωμένου”, η σεξουαλική κακοποίηση ορίζεται ως “μη συναινετική σεξουαλική επαφή οποιουδήποτε είδους με το ηλικιωμένο άτομο”, η σωματική κακοποίηση ορίζεται ως “η πρόκληση πόνου ή τραυματισμού, ο σωματικός εξαναγκασμός ή ο φυσικός ή φαρμακευτικός περιορισμός”, η ψυχολογική ή συναισθηματική κακοποίηση ορίζεται ως “η πρόκληση ψυχικής οδύνης” και η παραμέληση είναι “η άρνηση ή η αποτυχία εκπλήρωσης μιας υποχρωτικής πράξης φροντίδας προς το ηλικιωμένο άτομο”.
Οι μεταβλητές κινδύνου προς την κακοποίηση των ηλικιωμένων ατόμων διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: στατικές και δυναμικές. Οι στατικοί παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι συνήθως αποτελούνται από ιστορικά στοιχεία όπως το ποινικό και βίαιο παρελθόν, είναι σταθερές μεταβλητές που συνήθως δεν παρουσιάζουν διακυμάνσεις. Αντίθετα, οι δυναμικές μεταβλητές κινδύνου είναι εκείνες που μπορούν να μεταβληθούν ή να τροποποιηθούν μέσω είτε βραχυπρόθεσμων είτε μακροπρόθεσμων παρεμβάσεων, όπως είναι η κατάχρηση ουσιών. Ενώ, τόσο οι δυναμικοί όσο και οι στατικοί παράγοντες κινδύνου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόβλεψη μελλοντικών πράξεων βίας, οι δυναμικοί παράγοντες κινδύνου είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για τη διαχείριση του κινδύνου βίας, επειδή μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμους στόχους για παρεμβάσεις προς την αντιμετώπιση αυτών και συνεπώς τη μείωση της πιθανής άσκησης βίας.
Συνεπώς, οι επιπτώσεις βίας κατά των ηλικιωμένων, όποιας μορφής και να είναι, ποικίλουν. Μερικές από αυτές να είναι ο υψηλότερος κίνδυνος θνησιμότητας, η μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης αναπηρίας, τα καταθλιπτικά συμπτώματα, η νοσηλεία ή ο εγκλεισμός σε οίκο ευγηρίας, το μεταβολικό σύνδρομο , τα προβλήματα ύπνου, ο χρόνιος πόνος, τα γαστρεντερικά συμπτώματα, ο αυτοκτονικός ιδεασμός, το άγχος και το στρες.
Πηγές:
https://doi.org/10.1177/1524838017692798
https://doi.org/10.1016/j.avb.2019.101339