Η βία γεννά βία | Το «bullying» από την πλευρά των θυτών

Γράφει η Νάντια Μουμτζή, απόφοιτη Ψυχολογίας

Το bullying αποτελεί μια σοβαρή κατάστασή που επηρεάζει πολλά παιδιά και εφήβους σε όλον τον κόσμο. Πρόκειται για την επαναλαμβανόμενη ανάπτυξη επιθετικής συμπεριφοράς προς κάποιον άλλον είτε σωματικά, είτε ψυχολογικά. Τα παιδιά που υφίστανται bullying αντιμετωπίζουν σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχολογική και σωματική τους υγεία. Η συνεχής έκθεση σε επιθετική συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη και αυξημένο στρες, ενώ πολλά παιδιά που υποφέρουν από bullying αναπτύσσουν κοινωνική απομόνωση και δυσκολίες στις σχέσεις με άλλα παιδιά. Οι επιπτώσεις επεκτείνονται και στον εκπαιδευτικό χώρο με πιθανή πτώση στην ακαδημαϊκή επίδοση, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις το bullying μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα στη ψυχική υγεία των ατόμων, όπως είναι ο αυτοκτονικός ιδεασμός. 

Τα παιδιά που επιλέγουν να ασκούν το bullying, συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα στην διαχείριση των συναισθημάτων τους και στην ανάπτυξη υγιών τρόπων επικοινωνίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι εκφοβιστές ίσως έχουν βιώσει οι ίδιοι τη βία ή τον εκφοβισμό στο παρελθόν και αυτό μπορεί να τους οδήγησε σε ανάλογη συμπεριφορά. Πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στο να γίνει κάποιο παιδί εκφοβιστής και ορισμένοι από αυτούς είναι ψυχολογικής φύσεως. Αναλυτικότερα:

1. Αυτοεκτίμηση: Παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να αναζητούν την δύναμη και τη κυριαρχία μέσω της προσβολής των άλλων. Το bullying αποτελεί έναν τρόπο γι’ αυτά να αισθανθούν υπεροχή και ελέγχο. Ταυτόχρονα επιβεβαιώνουν και τον ίδιο τον εαυτό τους. 
2. Έλλειψη ενδιαφέροντος από τους γονείς: Παιδιά που νιώθουν αγνοημένα ή απαξιωμένα από τους γονείς τους μπορεί να αναζητούν τρόπους να προσελκύσουν την προσοχή, ακόμη και με αρνητικό τρόπο. Έτσι, ακόμα και η πρόκληση προβλημάτων στο σχολείο, αποτελεί ένα τρόπο αλληλεπίδρασης με τους γονείς. 
3. Εμπειρίες βίας: Παιδιά που έχουν υποστεί βία από άλλους μπορεί να εκφοβίζουν τους «αδύναμους» ως έναν τρόπο να αντιμετωπίσουν τα δικά τους προβλήματα. 
4. Ανάγκη για έλεγχο: Κάποια παιδιά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον χειρισμό των συναισθημάτων τους και χρησιμοποιούν το bullying ως έναν τρόπο να ασκήσουν έλεγχο στο περιβάλλον τους.
5. Ανασφάλεια και ανησυχία: Κάποια παιδιά μπορεί να αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους να αντιμετωπίσουν την ανησυχία τους προσπαθώντας να μειώσουν τους άλλους και να μην νιώσουν τα ίδια ανεπαρκή ή κατώτερα.
6. Επιρροή του περιβάλλοντος: Ενδέχεται το περιβάλλον του παιδιού να ενθαρρύνει την εκφοβιστική συμπεριφορά ή να την προάγει ως λύση σε συγκρούσεις/διαφωνίες κλπ. Τα παιδιά συχνά μιμούνται τα άτομα που έχουν ως πρότυπα.
7. Κοινωνική απομόνωση: Παιδιά που αισθάνονται αποκλεισμένα μπορεί να αναζητούν τρόπους να συμμετέχουν σε μια ομάδα ή να εκφράσουν την απογοήτευση τους. 
8. Λανθασμένος τρόπος επικοινωνίας: Κάποια παιδιά ίσως δεν έχουν μάθει εποικοδομητικούς τρόπους να εκφράζουν τα αρνητικά τους συναισθήματα. 
9. Αναζήτηση αναγνώρισης από τους άλλους. 
10. Πολιτισμικά πρότυπα: Είναι πιθανό ορισμένες φορές η βία να είναι αποτέλεσμα των πολιτισμικών προτύπων της  κοινωνίας στην οποία μεγαλώνουν τα παιδιά. 
11. Κοινωνική πίεση: Στα σχολεία συχνά δημιουργούνται “κλίκες” ατόμων και μία εξ ‘αυτών μπορεί να είναι τα άτομα που ασκούν bullying. Όσα παιδιά γίνονται μέλη σε αυτές τις ομάδες, τείνουν να ακολουθούν το ίδιο μοτίβο.
12. Απουσία ψυχοκοινωνικής υποστήριξης: Η έλλειψη υποστήριξης μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά σε ανεπιθύμητες συμπεριφορές.
13. Έλλειψη συμπόνιας. 
14. Στερεότυπα και προκαταλήψεις των παιδιών προς αλλά άτομα: Για παράδειγμα, μπορεί να έχουν υιοθετήσει ρατσιστικές αντιλήψεις, ως αποτέλεσμα της μίμησης άλλων, και να εκφοβίζουν έναν αλλοδαπό συμμαθητή τους.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι παιδικές συμπεριφορές είναι πολύπλοκες και πολλοί παράγοντες μπορεί να αλληλεπιδρούν στην εμφάνιση τους. Επομένως, η αντιμετώπιση του bullying πρέπει να είναι πολυδιάστατη, περιλαμβάνοντας την ψυχολογική υποστήριξη των παιδιών και την ενημέρωση των γονέων και των εκπαιδευτικών για αυτό το φαινόμενο. Είναι ιδιαίτερης σημασίας το να γνωρίζουμε ότι η αντιμετώπιση του bullying πρέπει να περιλαμβάνει και την ψυχοκοινωνική υποστήριξη των ατόμων που ασκούν το bullying, προκειμένου να εντοπιστούν τις ρίζες των mσυμπεριφορών τους και να επανακαθορίσουν τις σχέσεις τους με τους συνομηλίκους τους.

Πηγή:

https://eprints.hud.ac.uk/id/eprint/24541/1/NassemBully.pdf