Ναρκισσιστικές μητέρες και οι τοξικές σχέσεις με τις κόρες τους

Γράφει η Μιχαέλα Θεμιστοκλέους, απόφοιτη Ψυχολογίας 

Η σχέση με τη μητέρα μας επισημαίνεται από την στιγμή που αυτή μας φέρνει στη ζωή. Αυτή η στιγμή σηματοδοτεί την αρχική εξαρτημένη ανθρώπινη ανάγκη για προστασία και αγάπη. Η σχέση μας μαζί της τώρα και στο μέλλον έχει και θα συνεχίσει να έχει, μεγάλο ψυχολογικό βάρος που θα επηρεάσει την ευημερία μας για το υπόλοιπο της ζωής μας.

Οι περισσότεροι πολιτισμοί θεωρούν τη μητρότητα ως μια ιερή περίσταση, επομένως είναι ασυνήθιστο να ακούει κανείς κριτική για αυτήν. Ωστόσο, υπάρχουν μητέρες που παρουσιάζουν ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, και ως εκ τούτου, έχουν τοξικές σχέσεις με τους άλλους. Για αυτό συχνά έχουν και κακές σχέσεις με τις κόρες τους.

Στην καθημερινή του χρήση ο όρος “ναρκισσιστής” αναφέρεται σε κάποιον που είναι αλαζονικά εγωκεντρικός. Πιο συγκεκριμένα, ένας ναρκισσιστής έχει την αίσθηση της αυτοσπουδαιότητας, ασχολείται με φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας και δύναμης, πιστεύει ότι είναι ξεχωριστός και μοναδικός και μπορεί να γίνει κατανοητός μόνο από άλλους ξεχωριστούς ή υψηλού κύρους ανθρώπους, απαιτεί υπερβολικό θαυμασμό, έχει την αίσθηση του δικαιώματος, είναι διαπροσωπικά εκμεταλλευτικός, δεν έχει ενσυναίσθηση, ζηλεύει τους άλλους και πιστεύει ότι οι άλλοι ζηλεύουν τον ίδιο, και δείχνει αλαζονεία και υπεροπτική συμπεριφορά.

Μια ναρκισσιστική μητέρα ή ένας ναρκισσιστικός πατέρας προκαλεί συναισθηματικά προβλήματα τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια. Η μητέρα όμως είναι το κύριο πρότυπο ενός κοριτσιού, όταν πρόκειται αυτό να μεγαλώσει και να ενταχθεί στην κοινωνία ως άτομο, σύζυγος, μητέρα και φίλη. Η κόρη μιας ναρκισσιστικής μητέρας αντιμετωπίζει ορισμένες δυσκολίες που δεν αντιμετωπίζουν τα αγόρια της οικογένειας, λόγω της ιδιότυπης αλληλεπίδρασης που έχει μια μητέρα και κόρη.

Η ίδια η μητέρα βλέπει την κόρη της ως προέκταση και αντανάκλαση του εαυτού της, παρά ως μοναδικό άτομο. Αντί να αφήσει την κόρη της να κάνει αυτό που νιώθει σωστό για αυτήν, την πιέζει να ενεργεί και να ανταποκρίνεται στον κόσμο και στις περιστάσεις όπως ακριβώς θα έκανε εκείνη. Για να κερδίσει την αγάπη και την έγκριση της μητέρας της, η κόρη προσπαθεί συνεχώς να καταλάβει πως πρέπει να συμπεριφερθεί. Η πιο επιζήμια πτυχή είναι ότι μια ναρκισσιστική μητέρα δε δείχνει ποτέ στην κόρη της την αποδοχή γι’ αυτό που είναι – μια ιδιότητα που η κόρη χρειάζεται επειγόντως για να εξελιχθεί σε μια γυναίκα με αυτοπεποίθηση και σιγουριά.

Όταν η σχέση της κόρης με τη μητέρα της δεν την ολοκληρώνεται, μαθαίνει να πιστεύει ότι είναι άχρηστη και ότι οι προσπάθειές της είναι μάταιες. Καταβάλλει κάθε προσπάθεια να δημιουργήσει έναν ειλικρινή δεσμό με τη μητέρα της, αλλά δεν μπορεί να το κάνει, και αυτό την κάνει να πιστεύει ότι δεν αξίζει την αγάπη αυτής και συνεπώς και των άλλων. Πιστεύει ότι, φροντίζοντας τις ανάγκες της μητέρας της και υπερβαίνοντας κάθε όριο για να κερδίσει την έγκρισή της, θα καταφέρει να δημιουργήσει έναν ισχυρό δεσμό μαζί της. Η κόρη στερείται πραγματικής συναισθηματικής σύνδεσης και αισθάνεται κενή όταν δε λαμβάνει ενσυναίσθηση και αγάπη από τη μητέρα της, και τελικά τα συναισθήματά της δεν ικανοποιούνται.

Ο ψυχολογικός αντίκτυπος της κακής και μη ικανοποιητικής σχέσης τους, θα έχει σοβαρά μειονεκτήματα και στους υπόλοιπους τομείς της ζωής της κόρης.

Πηγή:

Karyl McBride (September, 2009). Will i ever be good enough? Healing the daughters of narcissistic mothers.