Γράφει η Αντιγόνη Καμπέρη, απόφοιτη Ψυχολογίας
Ο όρος “οικονομική κακοποίηση” δεν είναι κάτι που περνάει συνήθως από το μυαλό μας όταν σκεφτόμαστε τις διάφορες μορφές βίας, καθώς στον καθένα από εμάς είναι πιο γνωστοί όροι όπως “ψυχολογική βία”, “λεκτική κακοποίηση”, κλπ. Παρόλα αυτά, σύμφωνα με έρευνες, η οικονομική κακοποίηση συμβαίνει όσο συχνά όσο άλλες μορφές κακοποίησης σε μη υγιείς σχέσεις. Μάλιστα, πολύ συχνά η οικονομική κακοποίηση αποτελεί την πρώτη ένδειξη ενδοοικογενειακής βίας.
Αρχικά, ως οικονομική κακοποίηση ορίζεται ο έλεγχος και ο περιορισμός της πρόσβασης του θύματος σε οικονομικούς πόρους. Στα θύματα οικονομικής κακοποίησης μπορεί να μην επιτρέπεται η εργασία, μπορεί να τους κλέβει τα χρήματα ο κακοποιητής τους ή στην περίπτωση που έχουν μια μικρή πρόσβαση στα δικά τους χρήματα, να είναι υποχρεωμένα να λογοδοτούν για οποιαδήποτε δαπάνη. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα θύματα είναι γυναίκες.
Ο στόχος της οικονομικής κακοποίησης παραμένει ο ίδιος, όπως στις περισσότερες μορφές κακοποίησης και δεν είναι άλλος από τον έλεγχο και την κυριαρχία σε μια σχέση. Μάλιστα, η συγκεκριμένη μορφή βίας αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους ενός κακοποιητή, ώστε να κρατήσει το θύμα παγιδευμένο στην κακοποιητική σχέση. Άλλωστε, είναι ευρέως γνωστό ότι πολλά θύματα ενδοοικογενειακής βίας δεν φεύγουν από τέτοιες σχέσεις, επειδή ανησυχούν ότι δεν θα επιβιώσουν οικονομικά, ούτε θα μπορούν να καλύψουν μόνες τους τις ανάγκες των παιδιών τους. Επιπλέον, η οικονομική ανασφάλεια θεωρείται κύριος λόγος για τον οποίο τα θύματα επιστρέφουν στον κακοποιητή τους.
Η οικονομική κακοποίηση συμβαίνει με διάφορους τρόπους και είναι απαραίτητο το θύμα να μπορέσει να αναγνωρίσει τα σημάδια πριν επιδεινωθεί η κατάσταση και το θύμα χάσει την πρόσβαση στους λογαριασμούς του ή χάσει σημαντικές επαγγελματικές ευκαιρίες. Κάποιες τακτικές που χρησιμοποιεί ο κακοποιητής είναι:
- Παίρνει τα χρήματά σου ή χρησιμοποιεί τις πιστωτικές ή χρεωστικές σου κάρτες χωρίς την άδεια σου.
- Απαιτεί να του παραδώσεις τον μισθό σου, τις κάρτες και τους κωδικούς σου.
- Προσπαθεί να ελέγξει το πως χρησιμοποιείς τα χρήματά σου.
- Περιμένει να πληρώσεις δικούς του λογαριασμούς ή να τακτοποιήσεις οικονομικά τις δικές του υποχρεώσεις.
- Επικρίνει και μειώνει την δουλειά σου.
- Σε πιέζει να παραιτηθείς (συχνά χρησιμοποιώντας τα παιδιά ως δικαιολογία).
- Σε παρενοχλεί κατά τη διάρκεια της δουλειάς σου, είτε τηλεφωνώντας ακατάπαυστα, στέλνοντας μηνύματα διαρκώς ή εμφανίζεται απρόσμεναστο χώρο εργασίας σου.
- Σε πιέζει να λογοδοτείς για τα έξοδά σου, ζητώντας ακόμη και αποδείξεις.
- Λαμβάνει σημαντικές οικονομικές αποφάσεις, χωρίς να σε ρωτήσει.
- Χρεώνει τους λογαριασμούς και τις πιστωτικές σου κάρτες υπέρογκα ποσά, αφήνοντας σε σένα την αποπληρωμή τους.
Αυτές είναι μόνο μερικές από τις ενδείξεις, καθώς ένας κακοποιητής μπορεί να βρει πολλούς τρόπους να εγκαθιδρύσει την κυριαρχία του. Επίσης, δεν είναι απαραίτητο να συμβαίνουν όλα τα παραπάνω για να θεωρείται οικονομική κακοποίηση, μπορεί να γίνονται και κάποια από αυτά, σε διαφορετικό βαθμό συχνότητας σε κάθε περίπτωση.
Τι επίδραση έχει η οικονομική κακοποίηση στο θύμα; Αρχικά, βιώνει φόβο, έντονη ανασφάλεια και νιώθει ότι δεν μπορεί να στηριχθεί στον εαυτό του, ενώ μένει έκθετο σε άλλες μορφές βίας, όπως συναισθηματική και σωματική. Επίσης, μπορεί να αποστερηθεί βασικά αγαθά, όπως φαγητό και νερό, επειδή δεν έχει χρήματα. Νιώθει ότι δεν έχει καμία επιλογή, καθώς και να αποφασίσει να εγκαταλείψει το κακοποιητικό περιβάλλον, είναι εξαιρετικά δύσκολο να το κάνει χωρίς να έχει πρόσβαση σε χρήματα, ώστε να καλύψει τις βασικές ανάγκες, την στέγη και την μεταφορά. Ακόμη κι αν το θύμα καταφέρει να φύγει, αντιμετωπίζει μεγάλη δυσκολία στο να νιώσει ανεξάρτητο και ασφαλές μακροπρόθεσμα.
Αν υφίστασαι κι εσύ οικονομική κακοποίηση ή αν αναγνωρίζεις τις ενδείξεις στη συμπεριφορά του συντρόφου σου, καλό θα ήταν να ζητήσεις αμέσως βοήθεια. Η οικονομική κακοποίηση δεν είναι μια κατάσταση που με το πέρασμα του χρόνου θα διορθωθεί, ίσα ίσα μπορεί να κλιμακωθεί και να οδηγήσει σε άλλες μορφές βίας.
Πηγή: