Όταν το σώμα αντικειμενοποιείται | Τι σημαίνει για το θύμα;

Γράφει η Ελένη Φουντωτού, φοιτήτρια Ψυχολογίας

Με τον όρο εκδικητική πορνογραφία (revenge porn), αναφερόμαστε στην παράνομη, μη συναινετική διανομή σεξουαλικού υλικού στο διαδίκτυο, είτε αφορά φωτογραφίες, είτε βίντεο. Βέβαια, αποτελεί έναν όρο παραπλανητικό «γιατί ο όρος “εκδικητική” παραπέμπει σε μια επιλήψιμη συμπεριφορά από το θύμα, κάτι που αποπροσανατολίζει από τις αληθινές διαστάσεις του φαινομένου, αφετέρου γιατί η πορνογραφία είναι κάτι εμπορικό, κάτι που είναι προς πώληση. Εδώ, όμως, το υλικό μπορεί να έχει ληφθεί συναινετικά, αλλά δεν υπήρξε συναίνεση από το θύμα προκειμένου να δημοσιοποιηθεί», αναφέρει η  διευθύντρια του Διεθνούς Ινστιτούτου Κυβερνοασφάλειας (CSI Institute), Κέλλυ Ιωάννου. Η τεχνολογική σεξουαλική βία, όπως αλλιώς ονομάζεται, αποτελεί ένα φαινόμενο που δεν “κοιτάει” ηλικίες, καθώς τα θύματα μπορούν να προέρχονται και από την νεαρή ηλικία των 11 ετών αλλά και να εκτείνονται και σε μεγαλύτερους ενήλικες. Τι είναι όμως αυτό που ωθεί ένα άτομο στην κυκλοφορία ενός τέτοιου ευαίσθητου προσωπικού υλικού;

Ποιες είναι οι επιπτώσεις στο θύμα;

Όταν υπάρχουν εντάσεις σε μια σχέση και αυτές επιδεινώνονται, ο χωρισμός κάποιες φορές είναι αναπόφευκτος και σε μη φιλικά πλαίσια. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ορισμένα άτομα επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν τις εικόνες και βίντεο που έχουν από τον/την πρώην σύντροφό τους εναντίον του/της, με σκοπό να τους εκδικηθούν για το τέλος του δεσμού τους. Αυτό μπορεί να προκαλέσει στο θύμα ανεπανόρθωτες ζημιές. Τέτοιες ιδιωτικές εικόνες, στις περισσότερες περιπτώσεις, προορίζονται ώστε να τις δουν μόνο οι παραλήπτες. Τα άτομα αυτά έχουν εμπιστευτεί τον σύντροφο τους για να φτάσουν στο σημείο να μοιραστούν τέτοιο περιεχόμενο μαζί του. Μετά από ένα τέτοιο γεγονός, η σχέση εμπιστοσύνης κλονίζεται. Όταν μια τέτοια εικόνα μοιράζεται με άλλους και ακόμη και με το ευρύ κοινό, το θύμα δεν έχει τον έλεγχο του ποιος βλέπει αυτήν την εικόνα του εαυτού του. Αυτή η έλλειψη ελέγχου και το αίσθημα ταπείνωσης που το κατακλύζουν, δημιουργούν πολλά αρνητικά συναισθήματα. 

Αυτή η παραβίαση της ιδιωτικής ζωής και ο εξευτελισμός του θύματος ασκούν μεγάλη ψυχολογική πίεση στο ίδιο, το οποίο σταδιακά περιθωριοποιείται από τον κοινωνικό του κύκλο λόγω της ντροπής που νιώθει. Το άτομο νιώθει πως έχει γελoιοποιηθεί από κάποιον που είχε εμπιστευθεί. Μια τέτοια βίαιη είσοδος στην προσωπική ζωή του επηρεάζει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση του, καθώς νιώθει πως δεν είναι ικανό να βοηθήσει τον εαυτό του, πως δεν θα μπορέσει να εμπιστευτεί κάποιον ξανά και θα έχει προβλήματα στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Είναι ένα ψυχικό τραύμα το οποίο μένει σε βάθος χρόνου καθώς υπάρχει έλλειψη επιλογών και έλλειψη ελέγχου. Το άτομο που έχει βιώσει κάτι τέτοιο δεν ξέρει πόσο μακριά φτάνει το υλικό και ποιος το έχει δει ή το έχει στην κατοχή του. Παρόλο που η τεχνολογική σεξουαλική βία αποτελεί ένα νέο φαινόμενο και οι ψυχολογικές επιπτώσεις της δεν έχουν διευκρινιστεί επαρκώς, έρευνες σχετικές με το θέμα αποκαλύπτουν πως ένα μεγάλο ποσοστό βιώνει αυτοκτονικές σκέψεις. Τέλος, τα θύματα τέτοιων περιστατικών είναι πιο πιθανό να βρεθούν αντιμέτωπα με άγχος, καταθλιπτικά επεισόδια αλλά και Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD). 

Το φαινόμενο του “Victim Blaming”

Τις περισσότερες φορές, τα θύματα της τεχνολογικής σεξουαλικής βίας αντιμετωπίζουν απώλεια της αντιληπτής ή πραγματικής αξιοπρέπειας και ασφάλειας και μειώνεται ο σεβασμός από την οικογένεια και τους φίλους τους. Αυτά τα αρνητικά αποτελέσματα προκύπτουν ως αποτέλεσμα της αντίληψης των θυμάτων ως ατίθασων και ως υπαίτιων για ό,τι τους συνέβη. Δεν είναι λίγοι όσοι θεωρούν πως τα θύματα ευθύνονται για την διαρροή προσωπικού του υλικού, επειδή αυτά έστειλαν εξαρχής το ευαίσθητο περιεχόμενο.

Η παρενόχληση του θύματος κατηγορώντας το, αναμφισβήτητα καθιστά δύσκολο για αυτό να αισθανθεί ασφάλεια και να ζητήσει βοήθεια από αστυνομικούς ή/και δικηγόρους, γνωρίζοντας ότι μπορεί να κριθεί για την αρχική απόφαση του να τραβήξει την εικόνα ή το βίντεο που δημοσιοποιήθηκε. Το να επιρρίπτει κάποιος την ευθύνη στο θύμα, μπορεί να αποβεί ζημιογόνο για το ίδιο, αφού βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη περίοδο και χρειάζεται ένα σύστημα υποστήριξης προκειμένου να το ξεπεράσει. Σε πολλές περιπτώσεις μη συναινετικής διανομής σεξουαλικού υλικού, τα θύματα έχουν χάσει τη δουλειά τους, ή και έχουν υποχρεωθεί να μετακινηθούν σε άλλη περιοχή προκειμένου να ξεφύγουν από την παρενόχληση, τον εξευτελισμό τους και την ευθύνη του θύματος.

Τι μπορείτε να κάνετε αν έχετε πέσει θύμα τεχνολογικής σεξουαλικής βίας

Αν έχετε βρεθεί στη θέση του θύματος:

• Κρατήστε όλα τα στοιχεία: Να λαμβάνετε πάντα στιγμιότυπα οθόνης ή να εκτυπώνετε έντυπα αντίγραφα του περιεχομένου όπου έχει κοινοποιηθεί/δημοσιευτεί (κοινωνικά μέσα,email κλπ.) ή οποιαδήποτε επικοινωνία στην οποία απειλούν ότι θα  μοιραστούν το εν λόγω περιεχόμενο. Αφού αναφέρετε το περιεχόμενο για παράβαση προσωπικών δεδομένων, οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να το “κατεβάσουν” αρκετά γρήγορα. Βεβαιωθείτε ότι έχετε πάντα αποδείξεις.
• Ενημερώσετε τους φίλους και την οικογένειά σας: Ενώ αυτή η εγκληματική πράξη μπορεί να σας κάνει να νιώθετε σαν να κρύβεστε, μη διστάσετε να μιλήσετε σε κάποιο οικείο σας πρόσωπο προκειμένου να σας συμπαρασταθεί αλλά και να γνωρίσει την κατάσταση ώστε να είναι προετοιμασμένο. Κάποιος εκμεταλλεύτηκε την εμπιστοσύνη σας και πρέπει να το μάθουν!

Η μη συναινετική διανομή σεξουαλικού υλικού, δεν είναι κάτι ασήμαντο αλλά αποτελεί μια μεγάλη προδοσία που μπορεί να έχει εκτεταμένες φθορές στην ψυχική αλλά και σωματική υγεία κάποιου. Όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει ένα τέτοιο συμβάν να καθορίσει τη ζωή του θύματος. Είστε πολλά περισσότερα από αυτό!

Αναφέρετε το: Εάν κάποιος έχει μοιραστεί ένα ιδιωτικό σεξουαλικό βίντεο ή εικόνα σας χωρίς τη συγκατάθεσή σας, μπορείτε να το αναφέρετε στην Αστυνομία καλώντας το 100. Επικοινωνήστε με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στο 11188 και με το CSI institute στο 2152151011 ή στο info@csii.gr.

Μη φοβάσαι να μιλήσεις, απευθύνσου σε έναν εξειδικευμένο σύμβουλο ψυχικής υγείας. Περισσότερες πληροφορίες στο traumahelp.gr

Πηγές: 

www.allure.com

blog.oup.com