Γράφει η Νάντια Μουμτζή, απόφοιτη Ψυχολογίας
Η σεξουαλική παρενόχληση στο σχολείο αποτελεί μία ανησυχητική πραγματικότητα που επηρεάζει χιλιάδες μαθητές κάθε χρόνο. Τα θύματα αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας. Πρόκειται για ένα τραύμα που ανοίγει σε παιδιά ακόμα και μικρής ηλικίας, τα οποία απαιτούν προσοχή και στήριξη για να αντιμετωπίσουν το συμβάν. Συνέπειες της συμπεριφοράς αυτής είναι το άγχος, η δυσφορία και το αίσθημα ανασφάλειας στο θύμα.
Η σεξουαλική παρενόχληση ορίζεται ως η μη επιθυμητή σεξουαλική συμπεριφορά ή πίεση που επιβάλλεται σε ένα άτομο χωρίς τη συναίνεσή του ή την αντίθεσή του. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να περιλαμβάνει λόγια, χειρονομίες, ή άλλες πράξεις που έχουν σεξουαλικό χαρακτήρα και αναγκάζουν ή προσπαθούν να αναγκάσουν τον άλλον να συμμετάσχει σε μια πράξη, αντίθετα με τη θέλησή του. Ακόμη, συμπεριφορές που προσβάλλουν την αξιοπρέπεια του θύματος ή αποτελούν φυλετική διάκριση εντάσσονται στην συγκεκριμένα κατηγορία.
Η παρενόχληση διακρίνεται σε φυσική και λεκτική. Στη δεύτερη περίπτωση περιλαμβάνονται φυλετικά σχόλια, σεξουαλικές προτάσεις, σχόλια που αφορούν την εξωτερική εμφάνιση των ατόμων και απειλές. Στη φυσική παρενόχληση παρατηρούνται αγγίγματα, τρίψιμο, αρπαγή και σεξουαλική βία. Συχνά υπάρχει και σε οπτική μορφή με το σχεδιασμό σκίτσων σεξουαλικού περιεχομένου. O θύτης, πέρα από συμμαθητές, αποτέλεσε σε πολυάριθμα περιστατικά κάποιος ενήλικας μεταξύ των καθηγητών και διευθυντών.
Σε πολλές περιπτώσεις, η σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να μην αναφερθεί, ώστε να καταγραφεί, λόγω έλλειψης ενημέρωσης, φόβου ή άλλων παραγόντων. Επομένως, δεν υπάρχει ένα απόλυτο νούμερο που να αντιπροσωπεύει τον αριθμό των περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης σε όλα τα σχολεία κάθε χρόνο. Τα περιστατικά, όμως, δυστυχώς ποικίλλουν και καταγράφονται συνεχώς καινούρια.
Η εφηβεία αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα που οδηγεί στη σεξουαλική βία, καθώς αποτελεί και την ηλικία έναρξης του έντονου ερωτικού ενδιαφέροντος για το άλλο (ή και το ίδιο) φύλο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν περιστατικά και σε μικρότερες ηλικίες βέβαια. Οι θρησκευτικές και φυλετικές πεποιθήσεις ενδέχεται επίσης να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο σε αυτό. Επίσης, έχει διαπιστωθεί πως η κατανάλωση ουσιών και αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε φαινόμενα παρενόχλησης, λόγω της επήρειας αφενός και αφετέρου λόγω του κλίματος που δημιουργεί η κατανάλωση αυτών των ουσιών. Σημαντικό ρόλο φαίνεται να έχει παίξει και η ελεύθερη πρόσβαση σε πορνογραφικό υλικό. Τέλος, τα πρότυπα της οικογένειας και τα βιώματα του κάθε ατόμου δημιουργούν κάποια στοιχεία που μπορεί να αποτελέσουν την εκκίνηση συμπεριφορών παρενόχλησης.
Οι επιπτώσεις της σεξουαλικής παρενόχλησης στην ψυχική υγεία των θυμάτων είναι σοβαρές και πολλές φορές διαρκούν για πολύ καιρό. Τα παιδιά που βιώνουν σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να αντιμετωπίσουν κατάθλιψη, αυξημένο στρες, απώλεια αυτοπεποίθησης, κρίσεις πανικού και μετατραυματικό στρες. Το τραύμα μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις τους, την ακαδημαϊκή τους απόδοση και τη γενικότερη ποιότητά της ζωής τους. Είναι αναγκαία η συμβολή επαγγελματιών ψυχικής υγείας ώστε να μπορέσει το παιδί να προχωρήσει.
Η ψυχοκοινωνική υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας για τα παιδιά-αποδέκτες αυτών των συμπεριφορών. Οι γονείς πρέπει να βρίσκονται σε επιφυλακή για οποιοδήποτε σημάδι και να δημιουργήσουν ένα κλίμα στο οποίο το παιδί θα έχει την άνεση να μιλήσει. Το σχολείο επίσης οφείλει να ενημερώσει τους μαθητές και τους δασκάλους για το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης και για την σωστή αντιμετώπιση του, εάν γνωρίζουμε ότι κάποιος είναι θύμα. Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, των γονέων και των μαθητών για το τι αποτελεί σεξουαλική παρενόχληση και πώς να αναγνωρίσουν τα σημάδια αυτής της συμπεριφοράς είναι κρίσιμη. Τα παιδιά πρέπει να βρίσκονται σε θέση και τα ίδια να γνωρίζουν το σώμα τους και ότι μπορούν να πουν όχι όταν κάποιος προσπαθεί να τα ακουμπήσει με τρόπο που δεν θέλουν.
Κάποια πιθανά σημάδια παρενόχλησης ενδέχεται να είναι:
- Έντονη και συνεχής ενασχόληση με τα γεννητικά όργανα.
- Σεξουαλική συμπεριφορά ή γνώση σεξουαλικών θεμάτων που δεν αρμόζει με την εκάστοτε ηλικία.
- Ύπαρξη μεγάλων χρηματικών ποσών με άγνωστη προέλευση.
- Φόβος για συγκεκριμένους ανθρώπους και συγκεκριμένες τοποθεσίες.
- Προβλήματα ύπνου με εφιάλτες.
- Παλινδρόμηση σε προηγούμενες συμπεριφορές που παραπέμπουν σε προηγούμενα αναπτυξιακά στάδια.
- Αδικαιολόγητη ευαισθησία ή μώλωπες στη στοματική ή γεννητική περιοχή και ενδεχομένως δυσκολία να καθίσει, τραυματισμοί στη περιοχή.
- Αποφυγή αλλαγής ρούχων μπροστά σε άλλους.
- Ξαφνικές μεταβολές στη διάθεση.
- Εμφάνιση ενός καινούριου μεγαλύτερου «φίλου» που προσφέρει δώρα ή χρήματα.
- Διαταραχές διατροφής, χρήση ουσιών, αυτό-τραυματισμοί (κόψιμο, κάψιμο) ή προσπάθεια φυγής από το σπίτι (σε εφήβους).
Βέβαια, είναι υψίστης σημασίας να παρέχεται παρακολούθηση και για την περίπτωση που κάποιο παιδί έχει «ύποπτη» συμπεριφορά. Η αναγνώριση ενός εν δυνάμει θύτη ίσως καταφέρει να σώσει τα εν δυνάμει θύματά του!
Πηγές :