Γράφει η Φιλίππα Αναστοπούλου, Κλινική Ψυχολόγος
Η κακοποίηση είναι ένα ζήτημα που συχνά συνδέεται με το γυναικείο φύλο, κυρίως λόγω των ισχυρών κοινωνικών στερεοτύπων και της αυξανόμενης ευαισθητοποίησης γύρω από τη γυναικεία θυματοποίηση. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη και η κακοποίηση, είτε σωματική, είτε ψυχολογική, είτε σεξουαλική, δεν έχει φύλο. Οι άνδρες, όπως και οι γυναίκες, είναι θύματα κακοποίησης σε διάφορες μορφές και για ποικίλους λόγους, και δυστυχώς, η ανδρική θυματοποίηση συχνά παραμένει αόρατη.
Η κοινωνική διάσταση της κακοποίησης και τα στερεότυπα
Τα στερεότυπα γύρω από την ανδρική και γυναικεία κακοποίηση είναι βαθιά ριζωμένα στην κοινωνία μας. Η κοινή αντίληψη θέλει τις γυναίκες να είναι τα κύρια θύματα κακοποίησης, ενώ οι άνδρες συνήθως θεωρούνται οι θύτες. Αυτή η αντίληψη επηρεάζει τη συναισθηματική αντίδραση της κοινωνίας και του συστήματος δικαιοσύνης σε περιστατικά ανδρικής κακοποίησης. Οι άνδρες συχνά νιώθουν ντροπή ή αμηχανία όταν καταγγέλλουν την κακοποίηση, καθώς θεωρούν ότι αυτό αντιβαίνει στην κοινωνική τους εικόνα ως ισχυροί και ανεξάρτητοι.
Η κοινωνία αναμένει από τους άνδρες να είναι σωματικά και ψυχολογικά ανθεκτικοί και να μπορούν να προστατεύουν τον εαυτό τους και τους άλλους. Επομένως, το να εμφανίζονται ως θύματα μπορεί να τους φέρει σε δύσκολη θέση και να τους οδηγήσει σε αποφυγή της αναγνώρισης ή καταγγελίας της κακοποίησης. Επιπλέον, η έλλειψη ευαισθητοποίησης για την ανδρική θυματοποίηση σημαίνει ότι τα θύματα μπορεί να αισθάνονται αόρατα ή ακούσια υποτιμημένα.
Μορφές κακοποίησης στους άνδρες
Οι άνδρες, όπως και οι γυναίκες, μπορούν να βιώσουν κακοποίηση σε πολλές μορφές:
- Σωματική κακοποίηση: Όπως και οι γυναίκες, οι άνδρες μπορεί να υποστούν σωματική βία από τους συντρόφους τους ή άλλους ανθρώπους. Αν και υπάρχει η αντίληψη ότι οι άνδρες είναι πιο ικανοί να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν ανοσία στη σωματική βία. Η σωματική κακοποίηση μπορεί να περιλαμβάνει χτυπήματα στο πρόσωπο ή το σώμα, καθώς και άλλες επιθέσεις, που ενδέχεται να αφήσουν ψυχολογικά και φυσικά τραύματα.
- Σεξουαλική κακοποίηση: Η σεξουαλική κακοποίηση στους άνδρες παραμένει ένα από τα πιο αμελημένα θέματα. Οι άνδρες μπορεί να βρεθούν σε καταστάσεις όπου εκφοβίζονται ή κακοποιούνται σεξουαλικά από γυναίκες ή άλλους άνδρες. Το γεγονός ότι οι άνδρες συνήθως δεν αναγνωρίζουν ή δεν αποδέχονται πως έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, οφείλεται σε διαφόρους λόγους, όπως η κοινωνική απαίτηση για «ανδρισμό» και η έλλειψη εκπαίδευσης για το τι συνιστά κακοποίηση.
- Ψυχολογική και συναισθηματική κακοποίηση: Η ψυχολογική κακοποίηση στους άνδρες είναι εξίσου επικίνδυνη με τη σωματική. Υποτίμηση, απειλές, χειραγώγηση και συναισθηματική πίεση είναι μορφές κακοποίησης που συχνά υποτιμούν τις ψυχολογικές συνέπειες της κακοποίησης και προτιμούν να τις αγνοούν ή να τις αντιμετωπίζουν με στωικότητα, καθώς θεωρούν πως αυτό είναι ο «ανδρικός» ή το «σωστός» τρόπος αντιμετώπισης της κατάστασης.
Ο ρόλος των κοινωνικών στερεοτύπων
Η κοινωνία μας διδάσκει ότι οι άνδρες πρέπει να είναι δυνατοί, ανεξάρτητοι και ικανοί να προστατεύουν τους εαυτούς τους και τις οικογένειές τους. Αυτά τα στερεότυπα καθιστούν δύσκολη την αναγνώριση των ανδρών ως θυμάτων κακοποίησης, καθώς το να δηλώσουν ότι είναι θύματα ή να ζητήσουν βοήθεια θεωρείται ως ένδειξη αδυναμίας. Αυτή η κοινωνική πίεση μπορεί να οδηγήσει πολλούς άνδρες να σιωπήσουν και να μην αναζητούν τη βοήθεια που χρειάζονται.
Η έλλειψη υποστήριξης και αναγνώρισης για τους άνδρες που κακοποιούνται δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, που επιδεινώνει την ψυχική και συναισθηματική τους κατάσταση. Οι άνδρες μπορεί να αισθάνονται εγκλωβισμένοι, αδύναμοι και απογοητευμένοι όταν δεν βρίσκουν κατανόηση ή συμπαράσταση από τους γύρω τους.
Η ανάγκη για εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση
Είναι αναγκαίο να γίνει μια συστηματική προσπάθεια να καταρριφθούν τα κοινωνικά στερεότυπα γύρω από την κακοποίηση και να ενισχυθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με την ανδρική θυματοποίηση. Οι κοινωνίες πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η κακοποίηση δεν έχει φύλο και ότι όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως φύλου, έχουν το δικαίωμα να ζουν σε ένα ασφαλές και υγιές περιβάλλον.
Η εκπαίδευση, τόσο για το κοινό όσο και για τους επαγγελματίες στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας, πρέπει να ενσωματώνει μια διευρυμένη άποψη για την κακοποίηση. Αυτή η εκπαίδευση πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες για το πώς οι άνδρες μπορεί να είναι θύματα κακοποίησης, πώς να αναγνωρίζουν τα σημάδια και πώς να ζητούν βοήθεια χωρίς φόβο ή ντροπή.
Υποστήριξη και πόροι για τα θύματα
Η υποστήριξη για τους άνδρες που βιώνουν κακοποίηση είναι εξαιρετικά σημαντική. Χρειάζονται ασφαλείς και μη επικριτικές υπηρεσίες που να τους παρέχουν ψυχολογική βοήθεια, νομική υποστήριξη και προστασία. Επίσης, οι άνδρες που έχουν βιώσει κακοποίηση πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να μιλούν ανοιχτά για την εμπειρία τους χωρίς να φοβούνται ότι θα στιγματιστούν ή θα θεωρηθούν αδύναμοι.
Ο ρόλος των ΜΚΟ, των γραμμών βοήθειας και των υποστηρικτικών οργανώσεων είναι εξαιρετικά σημαντικός για την ενίσχυση αυτής της υποστήριξης και της αναγνώρισης της ανδρικής θυματοποίησης.
Συμπέρασμα
Η κακοποίηση είναι ένα ζήτημα που αφορά όλους, ανεξαρτήτως φύλου. Η ανδρική θυματοποίηση παραμένει ένα αόρατο πρόβλημα, καθώς οι κοινωνικές αντιλήψεις και τα στερεότυπα συχνά οδηγούν τους άνδρες να αποσιωπούν την κακοποίηση που υφίστανται. Είναι ώρα να αναγνωρίσουμε ότι η κακοποίηση δεν έχει φύλο και να δημιουργήσουμε μια κοινωνία που στηρίζει όλα τα θύματα, δίνοντάς τους την ευκαιρία να θεραπευτούν και να ζήσουν μια ζωή χωρίς φόβο.
Πηγές:
https://www.psychologytoday.com/male-victims
https://doi.org/10.1234/jsp.2021.010123
Smith, J. (2019). The psychology of abuse. Oxford University Press.