Γράφει η Κωνσταντίνα Πιπέρη
Η κατάθλιψη αποτελεί ένα σοβαρό και συχνά υποτιμημένο ζήτημα που επηρεάζει χιλιάδες παιδιά παγκοσμίως. Συνήθως η παιδική κατάθλιψη δεν αναγνωρίζεται εύκολα, καθώς τα συμπτώματα ενδέχεται να διαφέρουν από εκείνα των ενηλίκων. Περισσότερο ανησυχητικό όμως είναι το γεγονός ότι συνδέεται με αυτοκτονικές τάσεις.
Γνωρίζουμε ήδη μέσα από έρευνες και μελέτες ότι η κατάθλιψη αποτελεί μια ψυχική διαταραχή που παρατηρείται περίπου στο 3% των νεαρών παιδιών και περίπου στο 8% των εφήβων, ενώ με βάση τα στοιχεία αυτα έχει παρατηρηθεί πως τουλάχιστον 1 στα 10 παιδιά γυμνασίου έχει κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί πως περίπου 7 στα 100.000 παιδιά έχουν χάσει τη ζωή τους από την αυτοκτονία, ενώ σε ένα ποσοστό μεγαλύτερο από το 80% το οποίο έχει κάνει απόπειρα, δεν έχει αναγνωριστεί εγκαίρως η διαταραχή από τους ειδικούς σε επισκέψεις των παιδιών προ της απόπειρας τους.
Με βάση το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ένωσης (DSM-5) για τη διάγνωση της Μείζονος Καταθλιπτικής Διαταραχής (ΜΚΔ), πρέπει να πληρούνται μεταξύ άλλων, για διάστημα τουλάχιστον δύο εβδομάδων κάποια από τα εξής κλινικά συμπτώματα: θλιμμένη διάθεση, απώλεια ενδιαφέροντος, αλλαγές στο βάρος, διαταραχές ύπνου, κόπωση, καθώς και ψυχοκινητική διέγερση ή καθυστέρηση.
Οι παράγοντες κινδύνου για την παιδική κατάθλιψη είναι πολλαπλοί και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, το θετικό οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης, προηγούμενο ιστορικό κατάθλιψης ή αυτοκτονίας, συνυπάρχουσες ψυχικές διαταραχές, χρόνιες ιατρικές παθήσεις, διαταραχές της εικόνας σώματος, κακοποίηση ή παραμέληση του παιδιού ή αρνητικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία.
Στα παιδιά συγκεκριμένα, τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνονται με διαφορετικούς τρόπους όπως αυξημένη ευερεθιστότητα, απώλεια ενδιαφέροντος για παιχνίδι ή άλλες δραστηριότητες, προβλήματα στον ύπνο, καθώς και αλλαγές στην όρεξη.
Η παιδική αυτοκτονία, αν και σπάνια σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, παραμένει ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό ζήτημα. Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά που πάσχουν από κατάθλιψη είναι πιο επιρρεπή στην εμφάνιση αυτοκτονικού ιδεασμού. Συχνά, τα παιδιά αυτά δεν εκφράζουν ανοιχτά την επιθυμία τους να τερματίσουν τη ζωή τους, αλλά δείχνουν συμπεριφορές που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν αυτοκτονικό ιδεασμό. Αυτές οι συμπεριφορές περιλαμβάνουν την απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες, την έντονη απογοήτευση ή συζητήσεις γύρω από το θάνατο. Η αυτοκτονία στα παιδιά μπορεί να μοιάζει “απρόβλεπτη” σε γονείς και εκπαιδευτικούς, ωστόσο ας μην παραβλέπουμε ότι η αίσθηση απόγνωσης μπορεί να τα οδηγήσει σε ακραίες αποφάσεις.
Η έγκαιρη παρέμβαση είναι κομβικής σημασίας για την αποτροπή τραγικών καταστάσεων. Η δημιουργία ενός ασφαλούς και υποστηρικτικού περιβάλλοντος είναι βασικός παράγοντας ώστε οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να είναι ευαισθητοποιημένοι και να δίνουν προσοχή σε σημάδια θλίψης ή αλλαγών στη συμπεριφορά του παιδιού. Η τακτική επικοινωνία με το παιδί και η ενθάρρυνση να εκφράζει τα συναισθήματα του μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση του κινδύνου, αλλά και να τεθούν οι βάσεις για την υγιή πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη του.
Συνοψίζοντας, η παιδική κατάθλιψη και η αυτοκτονία είναι ζητήματα που απαιτούν σοβαρή αντιμετώπιση. Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη παρέμβαση μπορούν να σώσουν ζωές και να αποτρέψουν καταστροφικές συνέπειες. Είναι ευθύνη όλων μας να αναγνωρίζουμε τα σημάδια, να παρέχουμε υποστήριξη και να διασφαλίζουμε ότι κάθε παιδί μεγαλώνει σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον.
Πηγές:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35015441/
https://publications.aap.org/pediatricsinreview/article-abstract/19/8/255/60992/Depression-and-Suicide-in-Children-and-Adolescents
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0929693X23001483