Γράφει η Αναστοπούλου Φιλίππα, Κλινική Ψυχολόγος
Ο όρος sextortion περιγράφει μια μορφή εκβιασμού που λαμβάνει χώρα κυρίως στο ψηφιακό περιβάλλον, κατά την οποία θύματα αναγκάζονται να πληρώσουν χρήματα, να παράσχουν σεξουαλικές εικόνες ή να υποκύψουν σε άλλες απαιτήσεις των εκβιαστών τους, υπό την απειλή δημοσιοποίησης ευαίσθητου ή προσωπικού υλικού. Αυτή η μορφή εκβιασμού έχει γίνει ολοένα και πιο συχνή στην εποχή της ψηφιακής συνδεσιμότητας, εκμεταλλευόμενη της σύγχρονες τεχνολογίες, τα κοινωνικά δίκτυα και τη διαρκή online παρουσία των ανθρώπων.
Οι δράστες συνήθως αποκτούν πρόσβαση σε προσωπικές πληροφορίες ή εικόνες των θυμάτων μέσα από hacking, παραπλανητική επικοινωνία ή ακόμα και με τη συγκατάθεση του θύματος, όταν εκείνο παρέχει το υλικό χωρίς να υποψιάζεται την κακόβουλη πρόθεση. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, τα dating apps και οι υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων είναι οι κύριοι χώροι όπου οι δράστες βρίσκουν και προσεγγίζουν τα θύματα τους.
Τα θύματα του sextortion μπορεί να είναι οποιασδήποτε ηλικίας και φύλου, ωστόσο ιδιαίτερα ευάλωτα είναι οι έφηβοι, οι νεαροί ενήλικες και όσοι χρησιμοποιούν ενεργά τις ψηφιακές πλατφόρμες για κοινωνικές ή επαγγελματικές σχέσεις. Οι δράστες συχνά προσποιούνται ότι είναι συνομήλικοι ή ενδιαφέρονται ρομαντικά, δημιουργώντας μια σχέση εμπιστοσύνης με το θύμα προτού ξεκινήσει ο εκβιασμός. Άλλες φορές, ο εκβιασμός μπορεί να ξεκινήσει χωρίς κανένα είδος σχέσης, αφού οι δράστες έχουν αποκτήσει παράνομα υλικό μέσω παραβίασης δεδομένων ή hacking.
Οι επιπτώσεις ενός τέτοιου είδους εκβιασμού στα θύματα είναι σοβαρές και πολυεπίπεδες. Σε ψυχολογικό επίπεδο, τα θύματα βιώνουν έντονο άγχος, ντροπή, ενοχή και φόβο. Οι σκέψεις ότι το υλικό τους μπορεί να δημοσιοποιηθεί προκαλούν μεγάλη συναισθηματική πίεση, ενώ συχνά οδηγούν σε απομόνωση και απόσυρση από κοινωνικές σχέσεις. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου θύματα βιώνουν σοβαρές διαταραχές, όπως κατάθλιψη και μετατραυματικό στρες, ή ακόμα και αυτοκτονικές σκέψεις.
Η κοινωνική διάσταση του προβλήματος είναι εξίσου σημαντική. Τα θύματα του sextortion συχνά φοβούνται να μιλήσουν για αυτό που τους συμβαίνει, είτε λόγω ντροπής είτε επειδή ανησυχούν για την αντίδραση της οικογένειας και του κοινωνικού τους περίγυρου. Αυτός ο φόβος συχνά ενισχύει την αίσθηση μοναξιάς και αδυναμίας. Η απουσία κοινωνικής υποστήριξης καθιστά πιο δύσκολη την ανάληψη δράσης, όπως η καταγγελία του περιστατικού στις αρχές.
Η αντιμετώπιση του sextortion απαιτεί τόσο προληπτικά μέτρα όσο και επαρκή υποστήριξη για τα θύματα. Σε επίπεδο πρόληψης, είναι σημαντική η εκπαίδευση του κοινού σχετικά με τους κινδύνους του διαδικτύου και τους τρόπους προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Η χρήση ισχυρών κωδικών πρόσβασης, η αποφυγή ανταλλαγής ευαίσθητου υλικού και η ενεργοποίηση λειτουργιών προστασίας προσωπικών δεδομένων στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να μειώσουν την πιθανότητα να πέσει κάποιος θύμα εκβιασμού.
Εξίσου σημαντική είναι η ανάγκη για αποτελεσματική αντιμετώπιση από τις αρχές. Οι αστυνομικές υπηρεσίες πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένες για να χειρίζονται τέτοιου είδους περιστατικά, διασφαλίζοντας ότι τα θύματα θα λάβουν υποστήριξη και ότι οι δράστες θα διωχθούν ποινικά. Η συνεργασία των αρχών με τεχνολογικές εταιρείες και πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης είναι κρίσιμη για την ταυτοποίηση και την απομάκρυνση υλικού από το διαδίκτυο.
Τα θύματα χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη για να ξεπεράσουν τις συνέπειες του sextortion. Η παροχή συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της αυτοπεποίθησης και της ψυχικής τους υγείας. Παράλληλα, είναι σημαντικό να ενισχυθεί η αυτοεκτίμηση τους και να αποδομηθεί η αίσθηση ενοχής, που συχνά συνοδεύει τέτοιες εμπειρίες.
Η υποστήριξη των θυμάτων από το κοινωνικό τους περιβάλλον είναι ζωτικής σημασίας. Οι φίλοι και η οικογένεια μπορούν να παίξουν έναν καθοριστικό ρόλο, παρέχοντας συναισθηματική στήριξη και ενθαρρύνοντας τα να αναζητήσουν βοήθεια.
Σε τελική ανάλυση, το sextortion είναι ένα φαινόμενο που δεν αφορά μόνο το θύμα και τον δράστη, αλλά αγγίζει το σύνολο της κοινωνίας. Απαιτεί συλλογική δράση για την πρόληψη, την ευαισθητοποίηση και την καταπολέμηση του, ώστε να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν θα νιώσει μόνος απέναντι σε αυτή την απειλή.
Πηγές:
Choi, H. J., & Lee, J. Y. (2020). “Psychological Impact of Sextortion: An Exploratory Study.” Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking.
Patchin, J. W., & Hinduja, S. (2018). “The Nature and Extent of Sextortion Among Teens.” Journal of Adolescent Research.
Van Royen, K., Poels, K., & Vandebosch, H. (2016). “Harmful Online Sexual Experiences in Adolescents.” Cyberpsychology.
Wolak, J., Finkelhor, D., & Mitchell, K. J. (2014). “Sextortion of Minors: Characteristics and Dynamics.” Journal of Adolescent Health.