Από το Τραύμα στη Δικαιοσύνη #MeToo

Γράφει η Κωνσταντίνα Πιπέρη, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Ψυχολογίας 

Το κίνημα #MeToo, που ξεκίνησε το 2006 από την Tarana Burke και έγινε παγκόσμιο φαινόμενο το 2017, σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας εποχής στην αναγνώριση και αντιμετώπιση της σεξουαλικής κακοποίησης. Πέρα όμως από την κοινωνική και νομική διάσταση του, το #MeToo έχει σημαντικές ψυχολογικές επιπτώσεις στα άτομα που έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες κακοποίησης. Το κίνημα ανέδειξε τη σύνδεση μεταξύ του συλλογικού τραύματος και της δυνατότητας για θεραπεία μέσω της δικαιοσύνης και της κοινωνικής αποδοχής.

 Η σεξουαλική κακοποίηση συχνά συνοδεύεται από αισθήματα ενοχής, ντροπής και απομόνωσης. Το κίνημα του #MeToo δημιούργησε έναν ασφαλή χώρο όπου τα θύματα μπορούσαν να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, «σπάζοντας» τη σιωπή που διαιώνιζε το τραύμα που βίωναν. Σύμφωνα με έρευνες, η δημόσια «εξομολόγηση» του τραύματος μπορεί να έχει θεραπευτική επίδραση, καθώς επιτρέπει στα θύματα να αναγνωρίσουν την εμπειρία τους ως τραυματική, να απελευθερωθούν από το αίσθημα ντροπής και να νιώσουν μέλη μιας συλλογικής εμπειρίας. Αυτό μειώνει την αίσθηση μοναξιάς.

Η έκθεση της αλήθειας, όμως, δεν είναι πάντα εύκολη διαδικασία. Πολλά θύματα βιώνουν την επανενεργοποίηση του τραύματος όταν μιλούν για την κακοποίηση που υπέστησαν, ενώ ταυτόχρονα ενισχύεται η αίσθηση ότι έχουν τη δύναμη να διεκδικήσουν δικαιοσύνη. Ας μη ξεχνάμε πως η κακοποίηση συχνά καταστρέφει την αυτοεκτίμηση των θυμάτων, οδηγώντας τα θύματα να αισθάνονται «αδύναμα». Μέσα από το #MeToo, τα θύματα είδαν ότι δεν είναι μόνα τους και ότι η ευθύνη βαραίνει τον κακοποιητή, όχι τα ίδια!

 Αυτή η αναγνώριση έδωσε στα θύματα τη δυνατότητα να επανεκτιμήσουν την προσωπική τους αξία και να επανακαθορίσουν την ταυτότητά τους, πέρα από το τραύμα που βίωσαν. Παράλληλα, έρευνες δείχνουν ότι η συμμετοχή σε κινήματα κοινωνικής δικαιοσύνης μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση του σκοπού και την προσωπική ενδυνάμωση, βοηθώντας τα άτομα να ανακτήσουν τον έλεγχο της ζωής τους.

Το #MeToo ανέδειξε ότι η σεξουαλική κακοποίηση δεν είναι ένα μεμονωμένο φαινόμενο, αλλά συλλογικό πρόβλημα. Αυτή η κατανόηση μετατόπισε την οπτική από το ατομικό τραύμα στο συλλογικό, ανοίγοντας τον δρόμο για θεραπεία σε κοινωνικό επίπεδο. Οι κοινότητες που σχηματίστηκαν μέσα από το κίνημα λειτουργούν ως μορφές συλλογικής θεραπείας, προσφέροντας:

1. Υποστήριξη και αποδοχή.
2. Καταπολέμηση της στίγματος.
3. Δημιουργία πιέσεων για κοινωνική αλλαγή.

Η αναγνώριση της συλλογικής διάστασης του τραύματος έδωσε δύναμη στα θύματα να απαιτήσουν αλλαγές, τόσο στη νομοθεσία όσο και στις κοινωνικές αντιλήψεις. Ωστόσο, παρά τις θετικές επιδράσεις του #MeToo, το κίνημα ήρθε αντιμέτωπο και με προκλήσεις. Πολλά θύματα βίωσαν ξανά τον πόνο τους όταν μοιράστηκαν τις ιστορίες τους ή όταν δέχτηκαν αρνητικές αντιδράσεις από τον κοινωνικό τους περίγυρο. Η δευτερογενής θυματοποίηση, κατά την οποία τα θύματα αισθάνονται αμφισβητούμενα ή στιγματισμένα, μπορεί να επιδεινώσει το τραύμα. Έρευνες υποδεικνύουν ότι η αίσθηση δικαιοσύνης είναι κρίσιμη για την αποκατάσταση του τραύματος. Ωστόσο, η διαδικασία απονομής δικαιοσύνης πρέπει να γίνεται με σεβασμό προς το θύμα, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο περαιτέρω επανατραυματισμού.

Παράλληλα, το κίνημα προώθησε τη συναίνεση ως βασική αρχή στις σχέσεις, επηρεάζοντας τις συζητήσεις γύρω από την εκπαίδευση, τον επαγγελματικό χώρο και την κουλτούρα.

Η ενίσχυση της επίδραση του #MeToo μπορεί να γίνει εφικτή μέσα από:

1. Εκπαίδευση: Ενσωμάτωση μαθημάτων σχετικά με τη συναίνεση και τον σεβασμό στις σχολικές μονάδες.
2. Νομικές Μεταρρυθμίσεις: Δημιουργία μηχανισμών που διευκολύνουν την καταγγελία και προστατεύουν τα θύματα.
3. Υποστήριξη Θυμάτων: Παροχή δωρεάν ψυχολογικής και νομικής βοήθειας.

Το κίνημα #MeToo κατάφερε να αναδείξει το τραύμα της σεξουαλικής κακοποίησης και να μετατρέψει την ατομική εμπειρία σε δύναμη για συλλογική αλλαγή. Παρά τις προκλήσεις, η επίδρασή του στη δικαιοσύνη, την αυτοεκτίμηση και την κοινωνική συνείδηση είναι αναμφισβήτητη. Ενώ η πορεία προς τη θεραπεία είναι μεγάλη, το #MeToo έδειξε ότι η φωνή των θυμάτων μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστική αλλαγή και δικαιοσύνη!

 

 

Πηγές:

https://www.besselvanderkolk.com/resources/the-body-keeps-the-score

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8713172/

https://papers.ssrn.com/sol3/Papers.cfm?abstract_id=3496903