Ενεργειακά Βαμπίρ | Πως να Αναγνωρίσετε και να Προστατευτείτε από τους Ανθρώπους που Απομυζούν τη Ζωτικότητά σας

Γράφει η Αναστοπούλου Φιλίππα, Κλινική Ψυχολόγος

Οι «άνθρωποι βαμπίρ», γνωστοί και ως ενεργειακά βαμπίρ, είναι άτομα που φαίνεται να αντλούν την ενέργεια, την ψυχική ανθεκτικότητα και τη συναισθηματική δύναμη των ανθρώπων γύρω τους. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που, αν και δεν έχει επίσημη επιστημονική βάση, αναγνωρίζεται από πολλούς ως υπαρκτό στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Οι άνθρωποι βαμπίρ συχνά λειτουργούν ως ψυχικά αποστραγγιστικοί, εξαντλώντας τη ζωτικότητα των άλλων χωρίς να το αντιλαμβάνονται, ενώ σε άλλες περιπτώσεις μπορεί και να το κάνουν σκόπιμα.

Το φαινόμενο των ενεργειακών βαμπίρ δεν αφορά απλώς κάποιον που είναι λίγο παραπονιάρης ή έχει κακή διάθεση περιστασιακά, αλλά περιγράφει ανθρώπους που διαρκώς και συναισθηματικά απομυζούν ενέργεια από τους γύρω τους. Η παρουσία τους μπορεί να προκαλεί κόπωση, απογοήτευση ή ακόμη και συναισθήματα κατάθλιψης στους ανθρώπους που βρίσκονται κοντά τους, ανεξαρτήτως του πόσο μικρή ή μεγάλη είναι η επαφή.

Πως λειτουργούν οι άνθρωποι βαμπίρ

Αυτοί οι άνθρωποι συνήθως διαμορφώνουν τις σχέσεις τους με τέτοιο τρόπο ώστε να επωφελούνται συναισθηματικά, διανοητικά ή ψυχικά από τους άλλους. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω συνεχούς παραπόνου, απαισιόδοξης σκέψης, συνεχούς ανάγκης για επιβεβαίωση, ή χειριστικής συμπεριφοράς. Η αλληλεπίδραση με έναν ενεργειακό βαμπίρ αφήνει τους άλλους συναισθηματικά εξαντλημένους και ανίσχυρους.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους ένα ενεργειακό βαμπίρ μπορεί να «ρουφάει» την ενέργεια των άλλων. Συχνά, αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να είναι έντονα εξαρτημένοι από συναισθηματική υποστήριξη και προσοχή, απαιτώντας συνεχώς βοήθεια και επιβεβαίωση, χωρίς όμως να ενδιαφέρονται για τις ανάγκες του άλλου. Άλλοι μπορεί να είναι περισσότερο παθητικοί, δημιουργώντας ωστόσο μια αίσθηση βάρους και ευθύνης στους άλλους, ώστε οι γύρω τους να νιώθουν αναγκασμένοι να φροντίζουν ή να τους υποστηρίζουν.

Πως γίνεται η «απομύζηση» της ενέργειας

Η απομύζηση ενέργειας συνήθως λαμβάνει χώρα μέσα από συναισθηματικά απαιτητικές ή χειριστικές συμπεριφορές. Τα ενεργειακά βαμπίρ συχνά παραπονιούνται, επικεντρώνονται στα δικά τους προβλήματα και αναζητούν συνεχώς προσοχή και φροντίδα. Τα θύματα των ενεργειακών βαμπίρ αισθάνονται πως η σχέση είναι μονόπλευρη, με την ενέργεια τους να καταναλώνεται χωρίς να λαμβάνουν κάτι σε αντάλλαγμα.

Μπορεί να είναι άτομα που δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τη δική τους ζωή και, αντιθέτως, κατηγορούν τους άλλους για τα προβλήματά τους. Άλλες φορές μπορεί να είναι ιδιαίτερα αισιόδοξοι, αρνητικοί ή ακόμα και χειριστικοί, καταφέρνοντας να εμπλέκουν τους γύρω τους στις δικές τους συναισθηματικές ταραχές και ανησυχίες.

Γιατί συμβαίνει αυτό

Η συμπεριφορά των ανθρώπων βαμπίρ συχνά προκύπτει από προσωπικά ζητήματα ή ψυχολογικές διαταραχές. Μπορεί να έχουν βιώσει συναισθηματική εγκατάλειψη ή τραυματικές εμπειρίες που τους έχουν οδηγήσει να αναζητούν συνεχώς επιβεβαίωση και υποστήριξη από τους άλλους. Το άγχος, η χαμηλή αυτοεκτίμηση ή η αίσθηση ανεπάρκειας είναι κοινές αιτίες που οδηγούν κάποιον να προσπαθεί να γεμίσει το συναισθηματικό του κενό μέσα από τη συνεχή προσοχή και ενέργεια των άλλων.

Σε κάποιες περιπτώσεις, η συμπεριφορά αυτή μπορεί να συνδέεται με διαταραχές της προσωπικότητας, όπως η ναρκισσιστική διαταραχή ή η οριακή διαταραχή προσωπικότητας. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το άτομο δεν έχει την ικανότητα να ικανοποιήσει τα συναισθηματικά του κενά με άλλους υγιείς τρόπους και καταφεύγει στην απομύζηση ενέργειας από τους γύρω του.

Άλλα άτομα μπορεί απλά να μην έχουν αναπτύξει επαρκείς κοινωνικές δεξιότητες ή συναισθηματική νοημοσύνη και έτσι υιοθετούν συμπεριφορές που, ασυνείδητα, προκαλούν τους άλλους να τους φροντίζουν ή να τους παρέχουν προσοχή. Αυτές οι συμπεριφορές μπορεί να προέρχονται από το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσαν ή από αρνητικά πρότυπα που έχουν αποτυπωθεί βαθιά στην προσωπικότητα τους.

Ποια είναι τα θύματα των ενεργειακών βαμπίρ

Τα θύματα των ενεργειακών βρικολάκων είναι συνήθως άτομα με ενσυναίσθηση, που νοιάζονται και έχουν τη διάθεση να βοηθήσουν τους άλλους. Τα θύματα συχνά είναι άνθρωποι που προσπαθούν να είναι καλοί φίλοι, σύντροφοι ή συνεργάτες και προσφέρουν αμέριστη προσοχή και υποστήριξη. Αυτοί η άνθρωποι είναι ανοιχτοί, συναισθηματικά ευαίσθητοι και συχνά δυσκολεύονται να πουν «όχι» σε εκείνους που χρειάζονται βοήθεια. Όμως, η μεγάλη προθυμία να ακούσουν και να κατανοήσουν, μπορεί να τους καταστήσει ευάλωτους.

Παράλληλα, τα θύματα μπορεί να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση ή να φοβούνται τη σύγκρουση, καθιστώντας τα πιο πιθανό να ανεχθούν τη χειριστική συμπεριφορά των άλλων. Μπορεί επίσης να είναι άνθρωποι που νιώθουν την ανάγκη να είναι απαραίτητοι ή να τους αναγνωρίζουν οι άλλοι για τη φροντίδα που προσφέρουν.

Πως αναγνωρίζουμε ένα ενεργειακό βαμπίρ

Μερικές φορές είναι δύσκολο να εντοπίσουμε πότε ακριβώς κάποιος μας καταναλώνει ενέργεια. Υπάρχουν όμως κάποια βασικά σημάδια που δείχνουν ότι κάποιος μπορεί να είναι ενεργειακός βρικόλακας:

• Αίσθημα εξάντλησης: Κάθε φορά που είστε μαζί τους, νιώθετε κουρασμένοι και συναισθηματικά εξουθενωμένοι. Μπορεί να νιώθετε ότι όλη σας η ενέργεια έχει “ρουφηχτεί”.
• Αρνητικότητα: Συνεχώς επικεντρώνονται στα προβλήματα, τα αρνητικά γεγονότα και τις δυσκολίες τους. Δεν αναγνωρίζουν θετικές καταστάσεις και καταλήγουν να βλέπουν μόνο το “κακό” σε κάθε περίσταση.
• Χειριστικότητα: Χρησιμοποιούν συναισθηματική πίεση, ενοχές ή ακόμη και θυμό για να πάρουν αυτό που θέλουν. Συχνά νιώθετε ότι σας εκμεταλλεύονται ή ότι τα δικά σας συναισθήματα δεν λαμβάνονται υπόψη.
• Αναζήτηση συνεχούς προσοχής: Ακόμα και όταν προσπαθείτε να θέσετε όρια ή να μειώσετε την επαφή, επιμένουν να απαιτούν την προσοχή σας.

Πώς μπορείτε να προστατευτείτε;

• Η προστασία από τους ενεργειακούς βρικόλακες είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχική σας υγεία. Μερικές στρατηγικές περιλαμβάνουν τη θέσπιση και διατήρηση υγιών ορίων, το να μάθετε να λέτε «όχι» χωρίς ενοχές και την αποφυγή της συναισθηματικής εμπλοκής σε καταστάσεις που σας καταναλώνουν ενέργεια.
• Αν καταλάβετε ότι είστε σε σχέση με έναν ενεργειακό βρικόλακα, η αποστασιοποίηση είναι μια σημαντική κίνηση. Δεν είναι πάντα εύκολο να μειώσετε την επαφή, ειδικά αν πρόκειται για κάποιον που αγαπάτε ή είναι στο πολύ κοντινό σας περιβάλλον, αλλά είναι σημαντικό να προστατεύετε τον εαυτό σας. Ακόμη και αν η ολική απομάκρυνση δεν είναι εφικτή, η ενίσχυση των προσωπικών σας ορίων και η ελαχιστοποίηση των περιττών αλληλεπιδράσεων μπορεί να βοηθήσει σημαντικά.
• Σε κάθε περίπτωση, η αυτογνωσία και η προστασία της προσωπικής σας ενέργειας είναι κρίσιμη για την ψυχική σας υγεία και ευεξία.

 

 

Πηγές:

Bernstein, A. J. (2012). Emotional vampires: Dealing with people who drain you dry (Revised ed.). McGraw-Hill Education.

Orloff, J. (2017). The empath’s survival guide: Life strategies for sensitive people. Sounds True.

MacKenzie, J. (2015). Psychopath free: Recovering from emotionally abusive relationships with narcissists, sociopaths, and other toxic people. Berkley Books.