Scroll Top

«Panic Button» και ο Νέος Δικαστικός Χάρτης

3da88d7032a99ba20b3355eeabf8e0f9_XL

Γράφει η Αντιγόνη Κολιού

Είναι αξιοσημείωτη η αύξηση των καταγγελιών για έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία το τελευταίο χρονικό διάστημα, όπως αποδεικνύεται από τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας και τα μέσα ενημέρωσης. Δεν είναι τυχαίο που χαρακτηρίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο ως μια «σκιώδης» και αόρατη πανδημία με θύματα κυρίως τις γυναίκες. Τα περισσότερα περιστατικά, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, αφορούν γυναίκες. Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, η ενδοοικογενειακή βία αρχικά εκδηλώνεται μέσω της λεκτικής και συναισθηματικής κακοποίησης και στη συνέχεια εκτονώνεται με σωματική βία. Η συγκεκριμένη μορφή βίας έχει κλιμακούμενη ένταση και βαρύτητα, και τα θύματα συχνά δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν τα σημάδια ψυχολογικής βίας. Τα περιστατικά βίας παρουσίασαν έξαρση κατά την περίοδο της πανδημίας και σήμερα παρατηρείται διπλασιασμός των καταγγελιών και δημοσιοποιήσεων των περιστατικών βίας. Φυσικά, το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας έχει ένα πολύ σημαντικό «σκοτεινό αριθμό», που δεν γνωστοποιείται στο κοινό. Η φράση «σκοτεινός αριθμός» αναφέρεται στα βίαια περιστατικά που δεν καταγγέλλονται στις αρχές και ως εκ τούτου παραμένουν στην αφανή εγκληματικότητα. Η βία ως εκμαθημένη συμπεριφορά συντηρείται από πεποιθήσεις γύρω από τον ρόλο, τη δύναμη και την εξουσία ανάμεσα στα δύο φύλα. Από τον τρόπο αντίληψης της βίας από τα θύματα εξαρτάται και η καταγγελία ή μη αυτών των περιστατικών. Η ίδρυση των γραφείων ενδοοικογενειακής βίας στην Ελληνική Αστυνομία καθώς και η λειτουργία της εφαρμογής του «Panic Button» έχουν συμβάλει καθοριστικά στην άμεση κοινοποίηση και καταγγελία των κακοποιητικών πράξεων.

Τα βασικότερα χαρακτηριστικά των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας είναι κυρίως ψυχολογικής φύσης. Η έλλειψη αυτοεκτίμησης και η αυτοενοχοποίηση δημιουργούν στο θύμα αίσθημα ευθύνης για τη βία που υφίσταται. Είναι πιθανή η αποδοχή του ρόλου του θύματος εξαιτίας προηγούμενης κακοποίησης κατά την παιδική ηλικία, γεγονός που συνδέεται και με τραυματικό γεγονός που αποκρυσταλλώνεται στη μνήμη. Η αίσθηση ντροπής και φόβου του στιγματισμού οδηγούν το θύμα σε απόκρυψη σωματικών και ψυχολογικών τραυμάτων. Ακόμη, αυτή η λανθασμένη αντίληψη οδηγεί στη συναισθηματική απόσυρση και παραίτηση. Ένα άλλο σοβαρό ζήτημα για τη δυσκολία αποφυγής από την οικογενειακή βία είναι η πλήρης εξάρτηση, κυρίως οικονομική, από τον σύζυγο ή σύντροφο και φυσικά η έλλειψη πρωτοβουλίας για απεξάρτηση. Είναι εξίσου σημαντική η εσωτερίκευση των στερεοτυπικών ρόλων των φύλων και η γενικευμένη προσκόλληση σε ένα άκαμπτο πατριαρχικό πρότυπο το οποίο υποβαθμίζει την αξία της γυναίκας. Συχνά μετά την κακοποίηση ανακύπτει το αίσθημα ανικανότητας ως επίκτητης αδυναμίας, και αυτό «γεννά» την παθητικότητα, την έλλειψη λειτουργικότητας και την κατάθλιψη. Τέλος, επιχειρείται συνήθως από το θύμα ο κατευνασμός της βίαιης συμπεριφοράς του δράστη για την άμεση αντιμετώπισή της, παραγκωνίζοντας την ουσία και τη σοβαρότητα της πράξης.

Αυτές οι συνθήκες ώθησαν τις γυναίκες, ως τα συχνότερα θύματα βίας, να εξωτερικεύσουν τις βίαιες συμπεριφορές και τις κακοποιητικές πράξεις εναντίον τους. Οι ψηφιακές τεχνολογίες, μέσω των εφαρμογών, προσφέρουν «πέπλο» ασφαλείας στα θύματα βίας, καθώς με το πάτημα ενός κουμπιού είναι ικανές να προστατέψουν μια ανθρώπινη ζωή. Αρχικά, η ραγδαία αύξηση των γυναικοκτονιών, καθώς και το ξέσπασμα του «Metoo», έχει ωφελήσει τις γυναίκες στην εξωτερίκευση της προσωπικής τους εμπειρίας. Πολλές γυναίκες, θύματα βίας, έχουν κινητοποιηθεί από τη δημοσιοποίηση κακοποιητικών πράξεων άλλων γυναικών και επιζητούν άμεσα την κατάλληλη υποστήριξη. Η ύπαρξη δομών φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών είναι επίσης βασικός παράγοντας για την καταγγελία βίαιου περιστατικού, καθώς είναι γνωστό πως υπάρχει χώρος διαφυγής, προστασίας και βραχύβιας παραμονής. Η διαρκής ενημέρωση και πληροφόρηση από τα μέσα δικτύωσης σχετικά με την εξέλιξη της ψυχολογικής, συναισθηματικής και σωματικής βίας έχει συμβάλλει σημαντικά στην αναγνώριση των προειδοποιητικών κινήσεων του θύτη. Η πλειονότητα των γυναικών γνωρίζει πως η λεκτική και ψυχολογική βία μπορεί εύκολα και άμεσα να μετατραπεί σε σωματική με ανθρωποκτόνο δράση. Η αναγνώριση της ψυχολογικής βίας είναι υψίστης σημασίας, καθώς αφορά συστηματική και επίπονη διαδικασία που οδηγεί στην συναισθηματική καταρράκωση και εμπεριέχει ψυχολογικό εκφοβισμό με κίνδυνο κατά της ζωής. Ακόμη, η ψηφιακή εφαρμογή του «Panic Button» ή αλλιώς «Κομβίον Πανικού» έχει επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα. Η ελληνική νομοθεσία, υιοθετώντας τη χρήση των τεχνολογικών μέσων, εστιάζει στη θυματοκεντρική προσέγγιση του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας για την άμεση αντιμετώπισή του με την αποστολή αυτοματοποιημένων μηνυμάτων στην αρμόδια αστυνομική υπηρεσία, προλαμβάνοντας τις βίαιες και εγκληματικές πράξεις. Είναι σημαντικό πως πρόκειται για έναν «σιωπηλό» συναγερμό, καθώς ο θύτης δεν αντιλαμβάνεται την ειδοποίηση προς τις αρχές. Είναι γεγονός πως κάθε βράδυ εγκαθίστανται περίπου 20 εφαρμογές Panic Button σε γυναίκες, θύματα βίας. Ο νέος δικαστικός χάρτης του Υπουργείου Δικαιοσύνης επέφερε αξιοσημείωτα μέτρα και ποινές για τους δράστες, με υποχρεωτική προφυλάκιση, απαγόρευση αναστολής ποινής και κατ’ οίκον περιορισμό με αυστηρή επιτήρησή τους.

Συμπερασματικά, η ενδοοικογενειακή αλλά και η έμφυλη βία αποτελούν ένα περίπλοκο φαινόμενο με εγκληματικές επιπτώσεις, κυρίως κατά του γυναικείου φύλου. Η εν λόγω μορφή βίας χαρακτηρίζεται από μία «κουλτούρα ανοχής», θέτοντας εν αμφιβόλω την αποτελεσματική αντιμετώπισή της από την πολιτεία. Ωστόσο, την τελευταία χρονική περίοδο, με τη χρήση της εφαρμογής και με τη θεσμοθέτηση νέων νόμων για την ενδοοικογενειακή βία, ενδέχεται να υπάρξει κάποια ελεγχόμενη μείωση και πιο άμεση διαχείριση του φαινομένου. Ο νέος δικαστικός χάρτης περιλαμβάνει αυστηροποίηση του Ποινικού Κώδικα για τα εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας με αυστηρότερο έλεγχο και επιτήρηση των δραστών. Ακόμη, είναι σημαντικό πως με τη νέα νομοθεσία, επίκεντρο είναι το θύμα και η προστασία του, και για αυτό είναι εφικτή η καταγγελία περιστατικού βίας ακόμη και από τρίτους, εάν υποπέσει στην αντίληψή τους αντίστοιχη πράξη. Επίσης, η εφαρμογή του Panic Button αποτελεί πλέον βασικό εργαλείο για την άμεση υποστήριξη στα θύματα και φυσικά την αίσθηση ασφάλειας που προσφέρει. Σε αυτή την περίπτωση, η τεχνολογία αποδείχθηκε εξαιρετικά ωφέλιμη και αποτελεσματική με την παρέμβαση για τον έλεγχο της βίας και της εγκληματικότητας. Από την άλλη, η σημασία της απενοχοποίησης της ανάγκης για υποστήριξη και η κατανόηση της αξίας της γυναίκας αποτελούν παράγοντες για την κινητοποίηση και την αναφορά στο κοινωνικό ή οικογενειακό περιβάλλον και στις αρχές. Είναι επιτακτική ανάγκη η απελευθέρωση από τις στερεοτυπικές αντιλήψεις, τον στιγματισμό και τον φόβο για την άμεση προστασία της ζωής των θυμάτων.

 

Πηγές:

https://www.in.gr/2024/06/27/plus/grace/panic-button-pos-leitourgei-kai-pos-mporeis-na-egkatastiseis-sto-kinito-sou/

https://minscfa.gov.gr/panic-button-i-efarmogi-pou-sozei-zoes-gynaikon-epekteinetai-kai-se-alles-perioches-tis-choras/

https://www.lifo.gr/now/greece/panic-button-epekteinetai-se-oli-ti-hora-i-efarmogi-gia-ta-thymata-endooikogeneiakis