Γράφει η Ιωάννα Ντίνη, Οικονομική Αναλύτρια
Τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας έχει σημειωθεί ανησυχητική αύξηση στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Η προκείμενη αύξηση δεν είναι απλώς ένας αριθμός που μετρήθηκε, αλλά αντικατοπτρίζει την ύπαρξη βαθύτερων κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών προβλημάτων. Οι σχηματισθείσες δικογραφίες που απασχόλησαν τις αρχές κατά τον προηγούμενο χρόνο ανήλθαν σε 11.589, ενώ το 2020 συνολικά 5.413 δικογραφίες για τα αδικήματα του νόμου περί ενδοοικογενειακής βίας. Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσουμε τους κυριότερους παράγοντες, που συμβάλλουν σε αυτή την αύξηση, καθώς και τις προτεινόμενες λύσεις για την άμεση αντιμετώπιση του φαινομένου.
Αρχικά, η πανδημία COVID-19 επέφερε σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα όλων και αντίστοιχα τα μακροχρόνια lockdowns προκάλεσαν την κοινωνική απομόνωση του κόσμου. Οι άνθρωποι κλήθηκαν ξαφνικά να διανύουν περισσότερο χρόνο στο σπίτι παρά σε άλλες δραστηριότητες ή στην εργασία τους και ουσιαστικά δεν είχαν ουδεμία δυνατότητα διαφυγής από τις εντάσεις της καθημερινότητας. Η έλλειψη κοινωνικών δραστηριοτήτων και υποστήριξης από φίλους και συγγενείς ενέτεινε τις εντάσεις και τις συγκρούσεις μέσα στην οικογένεια αυξάνοντας τα περιστατικά βίας.
Επίσης, η οικονομική κρίση, που έπληξε την Ελλάδα την τελευταία δεκαετία, είχε σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχολογία και την κοινωνική σταθερότητα των πολιτών. Η οικονομική ανασφάλεια, η ανεργία και οι περικοπές μισθών δημιούργησαν ένα ασταθές περιβάλλον έντονου άγχους και απογοήτευσης. Η οικονομική πίεση οδήγησε σε ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, καθώς οι άνθρωποι πιεσμένοι ξεσπούσαν στην οικογένεια τους ή στο σύντροφό τους. Οι άντρες, οι οποίοι θεωρούνται οι κύριοι προστάτες της οικογένειας αισθανόμενοι ανίσχυροι ή ανεπαρκείς εξεδήλωναν επιθετική συμπεριφορά.
Τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας, συχνά, βρίσκονται παγιδευμένα σε καταστάσεις, από τις οποίες δυσκολεύονται να διαφύγουν λόγω της έλλειψης επαρκούς υποστήριξης και υπηρεσιών. Τα καταφύγια για θύματα ενδοοικογενειακής βίας, η ψυχολογική υποστήριξη και η νομική βοήθεια είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία των θυμάτων. Δυστυχώς, στην Ελλάδα, οι υπηρεσίες αυτές είναι κατά κόρον ανεπαρκείς ή δυσχερώς προσβάσιμες, γεγονός που επιδεινώνει την κατάσταση.
Οι κοινωνικές και πολιτισμικές αντιλήψεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανεκτικότητα και την αποδοχή της βίας μέσα στην οικογένεια. Σε πλείστες περιπτώσεις η κοινωνία αντιμετωπίζει τη βία ως “φυσιολογική” ή “αναπόφευκτη” συμπεριφορά, καθ’ ότι οι κρατούσες παραδοσιακές αντιλήψεις υποτιμούν τη γυναίκα και τη θέση της στην οικογένεια και συμβάλλουν στη διατήρηση αυτών των προτύπων. Η απάλειψη αυτών των αντιλήψεων απαιτεί μακροχρόνιες προσπάθειες εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης του κοινού.
Επιπρόσθετα. η νομοθεσία στην Ελλάδα σχετικά με την ενδοοικογενειακή βία είναι επαρκής ως νομοθέτημα, αλλά η εφαρμογή της μερικές φορές έχει αποδειχθεί αναποτελεσματική. Ο νόμος είναι πλήρες, αλλά οι εφαρμοστές αυτού και οι ελεγκτές του δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι, με αποτέλεσμα πολύ συχνά οι αστυνομικές αρχές να αδυνατούν να αντιμετωπίσουν άμεσα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Παράλληλα, η καθυστέρηση απονομής της δικαιοσύνης αποθαρρύνει πλήρως το θύμα να προσφύγει στα δικαστήρια για να ανεύρει δικαιοσύνη, αφού γνωρίζει ότι θα μείνει πολύ καιρό ελεύθερος ο δράστης μέχρι να εκδικασθεί η υπόθεση του, άρα θα κινδυνεύει όλο αυτό τον καιρό. Η μεταβολή του τρόπου εκδίκασης αυτών των υποθέσεων θα δύνατο να συμβάλλει στην μείωση των αδικημάτων..
Ένας παράγοντας που δύναται να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας είναι η αυξημένη ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση του κοινού για το ζήτημα. Οι καμπάνιες ενημέρωσης και η προώθηση του θέματος από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης θα οδηγήσουν σε ενθάρρυνση των θυμάτων να καταγγείλουν κάθε άδικη πράξη.
Η επίλυση του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας απαιτεί μια ολιστική και συντονισμένη προσέγγιση. Πρώτον, η ενίσχυση της οικονομίας και η μείωση της ανεργίας μέσω παροχής θέσεων εργασίας είναι απαραίτητες για την άμβλυνση των κοινωνικών εντάσεων και της βίας. Επίσης, η δημιουργία περισσότερων καταφυγίων, η παροχή ψυχολογικής και νομικής υποστήριξης και η βελτίωση της πρόσβασης σε αυτές τις υπηρεσίες είναι κρίσιμες για την προστασία των θυμάτων. Πρόσφατα, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Μιχάλης Χρυσοχοΐδης ανακοίνωσε τη δημιουργία σαράντα πέντε επιπρόσθετων γραφείων με αντικείμενο τα γεγονότα ενδοοικογενειακής βίας, ούτως ώστε να λειτουργεί τουλάχιστον ένα σε κάθε αστυνομική διεύθυνση. Ταυτόχρονα, προανήγγειλε την επέκταση του λεγόμενου panic button ή κουμπιού πανικού.
Ακόμα, η εκπαίδευση των νέων για τα δικαιώματα των γυναικών, όπως και κάθε ανθρώπου, αλλά και η ευαισθητοποίηση του κοινού για ζητήματα ενδοοικογενειακής βίας θα μεταβάλλουν ριζικά τις κοινωνικές αντιλήψεις και θα εξαφανίσουν την όποια ανεκτικότητα στη βία. Τέλος, η αξιολόγηση και συνεχής εκπαίδευση των αστυνομικών και δικαστικών αρχών, καθώς και η άμεση ανάληψη εκδίκασης τέτοιου είδους αδικημάτων είναι απαραίτητες για την προστασία των θυμάτων.
Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα σύνθετο και πολυδιάστατο πρόβλημα, το οποίο απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από την πολιτεία, την κοινωνία και τις υπηρεσίες υποστήριξης. Μόνο μέσα από τη συνεργασία όλων και την συνεχή προσπάθεια θα πραγματωθεί η μείωση των περιστατικών βίας και θα προωθηθεί η ουσιαστική προστασία των θυμάτων.
Πηγές:
https://www.astynomia.gr/file/2023/11/20112023etisiaekthesiapologismouendooikogeneiakisvias2022.pdf